Sok z rokitnika – właściwości, zastosowanie i dawkowanie
Rokitnik zwyczajny (pospolity) jest rośliną zaliczaną do rodziny oliwnikowatych. Znany bywa również pod nazwą rosyjski ananas. Spotkamy go zarówno w Europie, jak i w Azji, gdzie najchętniej do życia wybiera obszary wzdłuż wybrzeży morskich. W Polsce dziko występuje jedynie na terenach wzdłuż wybrzeża Bałtyku i w Pieninach. Bardzo często roślina ta jest uprawiana dla ozdoby oraz w celu wzmocnienia skarp. Rokitnik to krzew objęty od 2014 roku ochrona częściową. W związku z tym owoce rokitnika w sposób legalny można pozyskiwać wyłącznie z krzewów uprawnych.
Rokitnik jest odporny na trudne warunki atmosferyczne; dobrze znosi suszę i mróz. Jest krzewem o silnie rozgałęzionym kształcie, dorasta do 6 metrów wysokości. Młode pędy zakończone są ostrymi kolcami. Roślina ta posiada bardzo dekoracyjne liście; szaro- zielone z wierzchu, natomiast srebrzyste od spodu oraz przypominające korale- pomarańczowe owoce, które pozostają na roślinie przez całą zimę, aż do wiosny, stanowiąc piękną dekorację ogrodu.
Jako ciekawostkę można dodać, że rokitnik jest krzewem, którego właściwości znane były już w Starożytności – posilała się nim chociażby armia Aleksandra Macedońskiego podczas swoich wypraw wojennych, ceniąc jego owoce za przywracanie energii i sił.
Właściwości i działanie soku z rokitnika
Otrzymywany z owoców rokitnika sok ma pomarańczowy kolor i jest nieprzejrzysty; przypomina sok marchwiowy. To prawie 200 bioaktywnych substancji, które niezwykle korzystnie wpływają na zdrowie. Rosjanie nadali tej roślinie miano „złota Syberii”. Spośród nich należy wymienić: antyoksydanty, flawonoidy, aminokwasy, nienasycone kwasy tłuszczowe, których występowanie w przyrodzie w tkankach roślinnych jest niezwykle rzadkie, witaminy (A, C, D, E, K, z grupy B), prowitaminy, mikroelementy (m.in. żelazo, potas, wapń, krzem, bor, mangan), kwas foliowy, beta-karoten, fitosterole. Owoce zawierają duże ilości pektyn – wielocukrów umożliwiających żelowanie się przetworów.
Witamina C
Sok rokitnikowy to źródło młodości, gdyż bogactwo zawartej w nim witaminy C działa podobnie do przeciwutleniaczy. Owoce rokitnika zajmują drugie miejsce (zaraz po owocach dzikiej róży) pod względem zawartości tej witaminy, która poprawia odporność organizmu i pomaga chronić się przed przeziębieniem. Można powiedzieć, że sok rokitnikowy zalecany jest wszędzie tam, gdzie pojawiają się dolegliwości zdrowotne związane z niedoborem witaminy C w organizmie, np. przy słabym apetycie, krwawiących dziąsłach, słabo gojących się ranach, bólach stawów i mięśni.
Warto też podkreślić fakt, że zawarta w owocach rokitnika witamina C jest bardzo trwała i odporna na procesy przetwarzania i przechowywania. Wynika to z braku występowania w rokitniku enzymu rozkładającego kwas askorbinowy.
Witaminy A, E i K
Dostarczanie do organizmu witaminy A jest istotne dla zachowania zdrowego stanu i wyglądu włosów, paznokci i skóry. Witamina A pomaga również obniżyć poziom cholesterolu i wspomaga funkcjonowanie układu krwionośnego oraz korzystnie wpływa na wzrok.
Obecna w soku w dużych ilościach witamina E przeciwdziała powstawaniu żylaków, a także pomaga zapobiegać nocnym skurczom łydek, jest wykorzystywana w leczeniu męskiej niepłodności, w chorobach serca, a także wspomaga leczenie grzybicy, trądziku i blizn.
Zawarta w owocach rokitnika witamina K pomaga zapobiegać krwawieniom, ponieważ odgrywa ważna rolę w procesie krzepliwości krwi.
Układu sercowo – naczyniowy
Wysoka zawartość witamin C i E oraz steroli roślinnych pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL, który podnosi ryzyko występowania zmian miażdżycowych, a co za tym idzie choroby wieńcowej, zawału serca, czy też udaru mózgu. Wykazano również, że sam
posiada właściwości obniżające ciśnienie krwi, podobnie zresztą jak potas, obecny w dużej ilości w owocach tej rośliny.
W związku z powyższym sok z rokitnika powinny spożywać osoby z nadciśnieniem tętniczym, a także osoby zagrożone wystąpieniem tej choroby.
Reumatoidalne zapaleniu stawów
Napary z liści rokitnika, a także jego owoce, ze względu na obecność w nich flawonoidów i beta- karotenu polecane są w przypadku stanów zapalnych dziąseł, śluzówki i przewodu pokarmowego, a nawet przy reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS). Obecne w rokitniku substancje aktywne zmniejszają ból, sztywnienie i ograniczenie ruchomości stawów.
Sok rokitnikowy ma także działanie wzmacniające. Działa wzmacniająco na skórę, włosy, oczy, a także na odporność organizmu, zapobiegając infekcjom. Jest to szczególnie ważne w sezonie grypowym, dlatego warto w tym czasie zaopatrzyć się w ten naturalny specyfik. Rokitnik uzupełnia też niedobory witaminowe organizmu. Jest polecany w ciąży ze względu na wysoką zawartość kwasu foliowego – powinny go spożywać także kobiety planujące ciążę.
W tym okresie kwas foliowy spożywa się w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej u płodu. Zaleca się jego podawanie także dzieciom ze względu na działania wzmacniające odporność i uzupełniające niedobory witamin. W przypadku kobiet w ciąży i dzieci, przed wprowadzeniem do diety soku z rokitnika, warto skonsultować się z lekarzem.
Witaminy przyjęte w postaci smacznego soku zostaną przez dziecko zaaprobowane dużo lepiej, niż w postaci tabletek. Osoby palące papierosy powinny spożywać sok z rokitnika jako „wymiatacz wolnych rodników”, w celu zapobiegania nowotworom, które wywoływane są między innymi przez palenie tytoniu. Oprócz tego sok jest bardzo smaczny i orzeźwiający, więc warto go pić też dla smaku.
Zastosowanie soku rokitnikowego
Owoce rokitnika mają kwaśny smak i aromat przypominający ananasa. W kuchni znajdują one dość szerokie zastosowanie. Doskonale nadają się bowiem na soki, dżemy, konfitury, marmolady i galaretki. Są bardzo smaczne jako dodatek do mięs i serów. Sok z rokitnika nadaje się zarówno jako samodzielny orzeźwiający napój, ze względu na cierpki i kwaśny smak, jak i składnik koktajli, deserów, lodów, sorbetów, zimnych potraw, a nawet sałatek, czy zup.
Sok z rokitnika warto spożywać zimą jako dodatek do herbat, pamiętając jednak o tym, by nie wlewać go do gorących płynów, aby nie utracił swoich witamin. Stosuje się go bardzo często również do nalewek alkoholowych, z którymi smakuje wyśmienicie.
Zastosowanie w kosmetyce
Ze względu na wysoką zawartość beta – karotenu rokitnik skutecznie barwi na pomarańczowo. W związku z czym jest używany jako naturalny barwnik różnych kosmetyków, na przykład samoopalaczy i płukanek koloryzujących do włosów. Rokitnik dodawany jest też do kremów dedykowanych skórze suchej, łuszczącej się, zniszczonej, z oznakami starzenia.
Do produkcji kosmetyków wykorzystuje się także olej z rokitnika. Kosmetyki takie działają regenerująco na skórę i pomagają likwidować oznaki starzenia.
Rokitnika używa się także do kosmetyków pielęgnacyjnych – kremów do opalania, samoopalaczy, szamponów i odżywek. Wynika to z silnych właściwości antyutleniających tego owocu – pomaga on zachować na długo urodę i zapobiega nowotworom. Kosmetyki z rokitnikiem są dosyć rzadko spotykane i raczej należą do tych droższych. Wynika to głównie z niewielkiej dostępności tego chronionego prawem surowca. Zdecydowanie warto jednak w swojej łazienkowej szafce posiadać kosmetyki z dodatkiem soku z rokitnika.
Dawkowanie soku z rokitnika
Ponieważ sok z rokitnika jest naturalnym suplementem diety, nie ma możliwości jego przedawkowania, a zatem nie istnieje też ścisła instrukcja jego dawkowania. Niektóre źródła podają, aby rozcieńczać go w stosunku 1:4, czyli 1 część soku na 4 części wody i spożywać w ilości 150 ml dziennie w przypadku osób dorosłych lub 100 ml w przypadku dzieci.
Rozcieńczanie stosuje się głównie w celu złagodzenia cierpkiego smaku soku. Nie zaleca się przekraczania tej ilości soku w dawce dziennej. Stosować go można bez konkretnych zastrzeżeń – na czczo, przed posiłkiem, w trakcie posiłku, po nim lub pomiędzy posiłkami. Jego skład nie wpływa na sposób wchłaniania innych substancji odżywczych z pożywienia, jak również czas podawania nie ma wpływu na wchłanianie się substancji odżywczych zawartych w tym soku. Dobrym pomysłem wydaje się więc wyrobienie sobie nawyku codziennego spożywania szklaneczki soku rozcieńczonego wodą.
Przeciwwskazania
Duże ilości witaminy C w soku z rokitnika są bardzo dobrą informacją. Znając wiele produktów pokarmowych o wysokiej zawartości różnych witamin jesteśmy w stanie tak manipulować swoją codzienną dietą i suplementacją, aby dostarczać organizmowi ich właściwe dawki. Niemniej jednak, zasada „co za dużo to niezdrowo” sprawdza się nawet w przypadku tak wspaniałych substancji bioaktywnych, jakimi są witaminy. Otóż, witaminę C organizm przyjmuje tylko do pewnej ustalonej granicy.
Przyjęcie jej powyżej pewnej wartości nie zwiększa skuteczności suplementacji. Witamina C jest jedną z tych witamin, które zmuszeni jesteśmy dostarczać z pożywieniem każdego dnia, gdyż jej nadmiar jest wypłukiwany z organizmu przez nerki. Z kolei nerki obciążone nadmiarem tej witaminy nie mogą pracować zbyt efektywnie. Witamina C znacząco zakwasza środowisko, w wyniku czego wytrącają się moczany- powodujące z kolei powstawanie kamieni nerkowych, czyli złogów soli wapnia.
Przeciwwskazaniem do stosowania soku z rokitnika jest więc kamica żółciowa, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, a także stany zapalne trzustki. W przypadku chorób nerek i wątroby oraz ich niewydolności niewskazane jest więc spożywanie soku z rokitnika, szczególnie w zbyt dużych dawkach.
Polecany jest też diabetykom ze względu na niską zawartość cukru. Pomimo swojego niewinnego składu i dużych wartości odżywczych, sok z rokitnika nie powinien być jednak nadużywany, szczególnie przez osoby z różnymi jednostkami chorobowymi. Zawsze warto zapytać lekarza przepisującego leki o możliwość ich stosowania równolegle z sokiem z tego owocu, ponieważ soki owocowe często zwiększają ryzyko interakcji z lekami – mogą spowodować, że działanie leku będzie zbyt słabe lub zbyt mocne. Witaminy C raczej nie da się przedawkować, tym bardziej z naturalnych źródeł pokarmowych, jakim jest sok rokitnikowy, niemniej jednak warto uważać, szczególnie przy problemach z nerkami, wątrobą czy trzustką.
Rokitnik nie jest rośliną, która powodowałaby szczególnie częste reakcje alergiczne. Nie ma więc przeciwwskazań, aby spożywali ją zarówno dorośli, dzieci, jak i kobiety w ciąży. Nie zawiera substancji aktywnych, które w nadmiernych ilościach mogłyby powodować efekt toksyczny, jak to jest w przypadku niektórych ziół.
W przypadku jednak kobiet w ciąży, matek karmiących oraz dzieci, przed wprowadzeniem do diety soku z rokitnika, należy skonsultować się z lekarzem.
