Olej z wątroby rekina – pozyskiwanie, właściwości i przeciwwskazania
Olej z wątroby rekina (łac. Oleum Piscium) jest źródłem wielu cennych substancji odżywczych. Polecany jest dla każdego – dzieci, młodzieży, osób dorosłych, seniorów. Jego wyjątkowe właściwości wynikają z bogatego składu. To NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, alkiloglicerole oraz skwalen, które mobilizują układ immunologiczny do walki z infekcjami i nowotworami. Jednak poza tym działaniem ten dobroczynny olej ma także szereg innych zastosowań. Kto powinien włączyć tran z wątroby rekina do swojej codziennej diety?
Oleje rybie, do których zalicza się olej z wątroby rekina, są od wielu lat uznawane za bogate źródło wartościowych składników. W przeszłości używali ich Inuici (Eskimosi), Japończycy, Skandynawowie. Teraz znane są na całym świecie i rekomendowane jako element zdrowej diety, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, gdy zwiększa się ryzyko zachorowania na infekcje wirusowe i przeziębienia. Można kupić je w każdej aptece w wygodnej formie kapsułek lub smakowych syropów.
Pozyskiwanie
Rekiny grenlandzkie i tasmańskie, podobnie jak inne ryby, łowione są w celu pozyskania mięsa, skóry, chrząstek, które używane są w różnych dziedzinach przemysłu. Z poławianych sztuk produkuje się również olej.
Olej z rekina jest pozyskiwany z jego wątroby, która zawiera skoncentrowane składniki aktywne. Wątroba jest usuwana z ciała i odpowiednio podgrzewana, aby odparować wodę i uzyskać tłuszcz. Następnie poddawany jest on filtracji, badaniom i wykorzystywany jest do wytwarzania suplementów diety.
Co zawiera tran z wątroby rekina?
W oleju z rekina znajduje się paleta wartościowych substancji odżywczych, które decydują o jego wyjątkowych walorach prozdrowotnych.
NNKT – kwasy omega-3 i omega-6
Olej z rekina jest bogatym źródłem NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które kompleksowo wspierają zdrowie, zapobiegając wielu schorzeniom i redukując ich objawy.
Pozyskiwany z wątroby rekina olej dostarcza wielonienasycone kwasy tłuszczowe:
omega-3, w tym ALA – kwas linolenowy, z którego powstają kwasy EPA – eikozapentaenowy oraz DHA – dokozaheksaenowy
omega-6, w tym LA – kwas linolowy
Dieta współczesnego człowieka bardzo często zawiera zbyt mało NNKT, a ich niedobory prowadzą do rozwoju poważnych schorzeń. Stąd tak ważna jest dieta dostarczająca te związki lub stosowanie dodatkowych suplementów, które je zawierają.
Alkiloglicerole
Wyjątkowo cennym składnikiem oleju z wątroby rekina są alkiloglicerole (AKG). Pod tą nazwą kryją się lipidy eterowe, które są pochodnymi gliceryny z wiązaniem eterowym.
Alkiloglicerole wykazują bardzo dużą aktywność biochemiczną. Występują naturalnie w organizmie człowieka, między innymi w szpiku kostnym, śledzionie, wątrobie, a także w mleku kobiecym. Wspomagają one produkcję krwinek, w tym leukocytów (krwinek białych) i budują ściany komórkowe, a przez to odpowiadają za sprawną pracę układu odpornościowego.
Badania wskazują też, że alkiloglicerole hamują rozwój komórek nowotworowych, dlatego są one polecane jako naturalne wsparcie podczas terapii antynowotworowych.
Skwalen
W oleju z rekina występuje duża dawka skwalenu – to stokrotnie wyższa ilość w porównaniu do jego zawartości w roślinach jak oliwki, amarantus. Stąd olej z wątroby rekina uznawany jest za najcenniejsze źródło tego związku.
Skwalen jest powszechnie występującym w przyrodzie wielonienasyconym węglowodorem alifatycznym. W niewielkich ilościach jest on syntetyzowany przez organizm człowieka – występuje w skórze, wątrobie, sercu, mózgu i tarczycy. Jest ważnym składnikiem, który bierze udział w wytwarzaniu cholesterolu, hormonów, witaminy D. Wspomaga działanie układu odpornościowego, produkcję krwinek białych, dba o skórę.
Witaminy A, D, E
Ponadto olej z rekina zawiera duże ilości witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – witaminę A, witaminę D oraz witaminę E. Zapobiega dzięki temu niedoborom tych ważnych związków.
Witaminy A, D i E kompleksowo wspomagają układ sercowo-naczyniowy, nerwowy, wzrok oraz układ ruchu – kości, stawy, mięśnie.
Tran a olej z wątroby rekina
Bardzo często olej rybi pozyskiwany z wątroby rekina określany jest jako tran. W rzeczywistości są to dwa całkowicie inne produkty.
Tran jest produkowany z wątroby ryb dorszowatych. Zawiera on również cenne składniki jak nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6, witaminy A, D i E, jednak nie ma on alkilogliceroli oraz skwalenu, które obecne są w oleju z wątroby rekina.
Olej z wątroby rekina: właściwości
Olej z rekina ma barwę od lekko żółtej do brązowawej, olejową konsystencję, a także lekki zapach rybi. Ze względu na bogactwo cennych składników jest on rekomendowany jako naturalny suplement diety.
Główne właściwości zdrowotne oleju z wątroby rekina:
wzmacnianie systemu odpornościowego
lepsza ochrona przed infekcjami
działanie antynowotworowe
poprawa pracy układu krążeniowego – serca i naczyń krwionośnych
wspomaganie działania mózgu i nerwów
dbanie o prawidłowy wzrok
wsparcie dla zdrowia kości, stawów, mięśni
polepszenie kondycji włosów, skóry i paznokci
Działanie i zastosowanie
Ze względu na działanie związków aktywnych, jakie znajdują się w oleju z wątroby rekina, jest on polecany w wielu dolegliwościach i jako element ich profilaktyki. Kiedy warto po niego sięgnąć?
Odporność
Najczęściej olej z rekina rekomendowany jest jako naturalny sposób na poprawę odporności. Powoduje aktywację odpowiedzi immunologicznej, co wynika z działania alkilogliceroli, skwalenu oraz NNKT.
Wspomaga produkcję białych krwinek, czyli leukocytów, które pełnią kluczową funkcję w działaniu układu odpornościowego. Aktywuje on między innymi limfocyty T, które odpowiadają za komórkową odpowiedź immunologiczną. Dodatkowo podwyższa produkcję makrofagów oraz immunoglobulin.
Dzięki takiemu działaniu olej pomaga w zwalczaniu drobnoustrojów jak wirusy i bakterie. Zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji i pomaga w ich leczeniu, dlatego polecany jest szczególnie w okresach epidemii grypy i przeziębienia.
Nowotwory
Aktywacja odpowiedzi immunologicznej na skutek stosowania oleju z wątroby rekina ma również duże znaczenie w terapiach chorób nowotworowych. Według prowadzonych badań zawarte w nim składniki zmniejszają ryzyko tych schorzeń oraz pomagają w ich terapii. Wykazano między innymi, że zapobiega nowotworom piersi i pomaga w leczeniu nowotworów szyjki macicy.
Stosowanie oleju z wątroby rekina w terapiach przeciwnowotworowych wspiera dostarczanie substancji aktywnych z leków do komórek nowotworowych, co ma podwyższać skuteczność ich działania. Olej pomaga też w ochronie przed skutkami radioterapii.
Układ krążenia
Choroby układu krążenia, czyli serca i układu krwionośnego są główną przyczyną zgonów na świecie. Systematyczne stosowanie oleju z wątroby rekina pomaga w zredukowaniu ryzyka tych schorzeń.
Zawarte w tym oleju rybim NNKT, skwalen oraz alkiloglicerole działają wielokierunkowo:
obniżają poziom złego cholesterolu i trójglicerydów przyczyniających się do miażdżycy naczyń krwionośnych
normują poziom ciśnienia krwi, a dzięki temu zmniejszają nadciśnienie tętnicze
wspomagają prawidłowe procesy krzepnięcia krwi
powodują wzmocnienie ścian naczyń krwionośnych
Dzięki temu olej z wątroby rekina polecany jest jako element profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych. Zmniejsza ryzyko miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca, choroby wieńcowej, zawałów serca i udarów.
Choroby neurodegeneracyjne
Liczne badania nad olejem rybim z wątroby rekina wskazują, że ma on duży potencjał w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych. To choroby układu nerwowego, które powodują jego degenerację, czyli stopniowe niszczenie i zanik jego funkcji. Zaliczają się do nich głównie choroba Parkinsona oraz choroba Alzheimera.
Dzięki swoim właściwościom olej ten poprawia pracę układu nerwowego, zmniejszając ryzyko rozwoju dolegliwości neurodegeneracyjnych. Wspomaga też pamięć i koncentrację.
Depresja
Ze względu na wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych olej z rekina ma pomagać w stanach depresyjnych. Wynika to między innymi z faktu, że u osób z depresją stwierdzano w badaniach niskie ilości kwasu tłuszczowego EPA. Stosowanie oleju z wątroby rekina, a także produktów rybnych ma poprawiać samopoczucie i normować nastrój.
Atopowe zapalenie skóry – AZS
Olej z wątroby rekina może być stosowany wspomagająco w terapii AZS – atopowego zapalenia skóry. Wynika to z jego działania immunomodulującego. Ponadto uzupełnia on poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin A i E, co prowadzi do zmniejszenia suchości skóry.
Trądzik
Poprzez poprawę kondycji skóry olej rybi z rekina pomaga w redukcji zmian trądzikowych. Reguluje wydzielanie sebum, przyspiesza gojenie się skóry i dba o jej właściwe nawilżenie, które w przypadku cery trądzikowej także może być przyczyną zaostrzenia objawów.
Łuszczyca
Korzyści z przyjmowania oleju z wątroby rekina mogą zauważyć również osoby z łuszczycą skóry. Uzupełnienie poziomu lipidów i skuteczniejsze wiązanie wody w naskórku na skutek jego suplementacji zmniejsza objawy łuszczycy – nadmierną suchość skóry, jej rogowacenie, pieczenie, swędzenie. Wzmocnienie pracy układu odpornościowego dodatkowo obniża ryzyko nawrotów schorzenia.
Włosy
Osoby z nadmiernie wypadającymi, suchymi, łamliwymi włosami z rozdwajającymi się końcówkami dzięki olejowi z wątroby rekina mogą poprawić wygląd swojej fryzury. Wynika to głównie z działania kwasów tłuszczowych omega-3.
Stawy
Według badań olej z wątroby rekina wspomaga pracę stawów. Polecany jest on szczególnie w RZS – reumatoidalnym zapaleniu stawów, które zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych. Na skutek systematycznej suplementacji dochodzi do zmniejszenia reakcji immunologicznej oraz zredukowania objawów zapalnych.
Wzrok
Duża zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy A powoduje, że suplementacja oleju z rekina jest dobra dla oczu. Dzięki zawartości tych składników umożliwia on zredukowanie ryzyka zachorowania na jaskrę oraz AMD – zwyrodnienie plamki żółtej oka.
Odchudzanie
Chociaż olej rybi jest wysokokalorycznym tłuszczem, to jednak nie powinno zabraknąć go w diecie osób odchudzających się. Aktywuje on metabolizm, a dzięki temu wspiera utratę nadmiaru kilogramów.
Kulturystyka
Stosowanie tranu z wątroby rekina wskazane jest też u sportowców. Właściwy poziom NNKT omega-3 oraz omega-6 poprawia pracę tkanki mięśniowej i przyspiesza metabolizm, pomagając w skuteczniejszym dążeniu do celów treningowych.
Dla dzieci
Olej z wątroby rekina może być również stosowany u dzieci powyżej 3. roku życia:
zmniejsza ryzyko infekcji jak grypa i przeziębienia
wspiera pamięć i koncentrację podczas nauki
pomaga w utrzymaniu zdrowia kości
wspomaga wzrok
Dawkowanie
Olej z rekina dostępny jest w formie kapsułek oraz płynu. Preparat należy zażywać codziennie, najlepiej przed lub po posiłku.
Rekomendowane dawkowanie:
u dzieci: 500 mg dziennie
u dorosłych: 1000 mg dziennie
W celach leczniczych można zwiększyć dawkę do 3000 mg na dobę.
Dla uzyskania pożądanych efektów zaleca się systematyczne stosowanie suplementu, przynajmniej przez okres 30 dni. Można korzystać z niego długoterminowo.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Olej rybi z wątroby rekina nie powinien być suplementowany u dzieci poniżej 3. roku życia oraz u osób z uczuleniem na składniki preparatu. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny zasięgnąć porady lekarza przed zastosowaniem suplementu.
Na podstawie wielu badań nie wykazano istotnych skutków ubocznych wynikających ze stosowania oleju z wątroby rekina.
Ze względu na zawartość naturalnego lipidu – skwalenu u osób o podwyższonej ilości cholesterolu i trójglicerydów zaleca się monitorowanie poziomu lipidów w trakcie suplementacji.
Cena
Koszt za jedno opakowanie kapsułek z olejem z wątroby rekina to od 12 do 40 złotych w zależności od producenta. Syropy smakowe to wydatek około 20 złotych.
Więcej należy zapłacić za suplementy znanych marek oraz z dodatkowymi składnikami jak czosnek, witamina D3.
Opinie
Ze względu na swoje działanie olej z rekina ma wiele pozytywnych opinii wśród użytkowników. Wskazują oni głównie na wzmocnienie odporności widoczne po rozpoczęciu jego stosowania, co powoduje rzadsze infekcje układu oddechowego – grypy, przeziębienia. Także polecany jest ze względu na poprawę wyglądu cery i włosów.
Podsumowanie
Olej z wątroby rekina to przebadany suplement diety o potwierdzonej skuteczności działania, który sprawdza się zarówno u dzieci, jak i u seniorów. Dzięki niemu można naturalnie zaopatrzyć swój organizm w ważne dla niego składniki aktywne – NNKT, alkiloglicerole, skwalen.
Źródła:
♦ Właściwości zdrowotne oleju z rekina, Wiktor B. Szostak, Dorota Szostak-Węgierek, Przegląd lekarski 63 (2006): 223-226.
♦ Mechanizm działania i zastosowanie kliniczne oleju z wątroby rekina, Natalia Lewkowicz, Przemysław Lewkowicz, Anna Kurnatowska, Henryk Tchórzewski, Polski Merkuriusz Lekarski, 2006, 119, 598-601.
♦ Wpływ kwasów tłuszczowych (omega) zawartych w rybach na organizm człowieka, Zygmunt Zdrojewicz, Michał Adamek, Artur Machelski, Ewa Wójcik, Borgis – Medycyna Rodzinna 3/2015, s. 137-143.
♦ Olej z wątroby rekina jako terapia wspomagająca w atopowym zapaleniu skóry, Roman Nowicki, Wioletta Barańska-Rybak, Polski Merkuriusz Lekarski, 2007, XXII, 130, 312.
