Coraz więcej osób boryka się z chronicznymi zaparciami, nie wiedząc nawet, jak bardzo pomocny w przypadku takich dolegliwości może okazać się szakłak pospolity. Kora i owoce tej rośliny znalazły zastosowanie w medycynie; stosowane są jako środki przeczyszczające przynoszące ulgę w przypadku osłabienia czy braku ruchów perystaltycznych jelit. Tego typu dolegliwości bardzo często towarzyszą osobom otyłym i starszym. Surowcami jeleniego głogu są kora i owoce, które działają lekko przeczyszczająco i żółciopędnie. Co ciekawe, owoce tej rośliny są trujące, ale pomimo tego znalazły zastosowanie w medycynie. Kluczowe w stosowaniu szakłaka pospolitego jest dobranie odpowiedniej dawki i jej nieprzekraczanie.
Biologia
Jeleni głóg jest ciernistym krzewem należącym do rodziny szakłakowatych, który można spotkać w środkowej Europie, zachodniej Azji i Afryce północnej. Osiąga on wysokość do trzech metrów; może być także drzewem, którego wysokość wynosi do ośmiu metrów. Jego kora jest czarnawa, a gałęzie proste lub wznoszące się. Na gałęziach znajdują się dodatkowo ciernie. W Polsce szakłak pospolity jest stosunkowo popularny i rośnie wszędzie, z wyjątkiem niższych pięter górskich, gdzie spotykany jest znacznie rzadziej. Liście są eliptyczno- jajowate i zaostrzone, a kwiaty drobne o żółto- zielonym zabarwieniu. Kwitnienie przypada na maj i czerwiec. Owoce jeleniego głogu są podobne do pestkowca i mają kolor prawie czarny, a przed dojrzeniem czerwonawy – dojrzewają one od lipca do września.
Roślina ta preferuje stanowisko słoneczne i półcieniste, ale sprawdzą się także stanowiska zacienione i suche. Jest rośliną mrozoodporną i niemającą większych wymogów co do rodzaju podłoża. Najlepiej rośnie jednak na wilgotnym podłożu, a na glebach suchych jest bardziej ciernisty. Szakłak pospolity jest rośliną wieloletnią i częściowo dwupienną. Rozmnaża się generatywnie poprzez nasiona (wymagany jest zabieg stratyfikacji nasion, które wysiewa się na wiosnę). Jeśli chodzi o pielęgnację, to bardzo dobrze znosi strzyżenie i przycinanie.
Szakłak pospolity: właściwości i zastosowanie
Szakłak pospolity świetnie nadaje się na szpalery i żywopłoty. Dawniej pozyskiwano z niego trwałe barwniki o kolorze czerwonym, żółtym i zielonym. Znalazł on również zastosowanie w medycynie – jeleni głóg stosowany jest wewnętrznie w postaci odwaru. Warto wiedzieć, że odwar z kory jest słabszy w działaniu niż ten przygotowany z owoców tej rośliny. Stosuje się je w celu pozbycia się długotrwałych zaparć, pobudzenia perystaltyki jelit i wątroby do wydzielania żółci. Co ciekawe, roślina ta jest miododajna, więc znalazła zastosowanie również w pszczelarstwie. W surowcu zielarskim znajdziemy glikozyd antrachinowy, antrazwiązki, cukry, sole mineralne, pektyny, żywice, związki goryczowe, alkaloidy peptydowe, lipidy i glikozydy flawonoidowe. W owocach znajdują się glikozydy antrachinonowe, wolne antranole i antrachinony. Natomiast w korze są antrazwiązki, garbniki i flawonoidy.
Na skutek osłabionych ruchów perystaltycznych jelit czy też ich braku pojawia się problem z opróżnianiem jelit z treści pokarmowej, która zalega i zatruwa ponownie organizm. Chroniczne zaparcia są poważnym problemem, który może doprowadzić do wystąpienia wielu nieprzyjemnych dolegliwości, a nawet do rozwoju chorób. Surowce lecznicze jeleniego głogu wykorzystywane są jako środki przeczyszczające w zaparciach. Z kolei przetwory z surowców stosuje się jako leki o działaniu żółciotwórczym i żółciopędnym. Występują one w połączeniu z innymi surowcami, które wykazują zbliżone działanie. Po surowce szakłaka zaleca się sięgać przy złym trawieniu z objawami zaparć i wzdęć. W połączeniu z innymi ziołami roślina ta wykorzystywana jest do leczenia otyłości i schorzeń skórnych w postaci trądziku młodzieńczego. Jeśli problemem zaparć jest brak ruchu czy też zabieg operacyjny, to jeleni głóg może by stosowany jako środek o łagodnym działaniu przeczyszczającym. Liczne flawonoidy zawarte w tej roślinie sprawiają, że posiada ona właściwości antyoksydacyjne, chroniące organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Co więcej, szakłak pospolity przeciwdziała mutowaniu komórek, a więc zmniejsza ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Roślina ta chroni organizm przed rozwojem miażdżycy i wykazuje działanie bakteriobójcze. Owoce i korę można stosować przy infekcjach i zatruciach wywołanych bakteriami.
W jakiej formie sięgać po szakłak pospolity?
Surowce jeleniego głogu mogą być wykorzystywane do przygotowania odwaru, syropu lub wyciągu. W przypadku odwaru należy dwie łyżki owoców zalać szklanką wrzątku, gotować przez pięć minut, po czym pozostawić pod przykryciem na kolejne dziesięć minut, a następnie odcedzić i pić szklankę dziennie przed snem.
Wyciąg z szakłaka można przygotować z niepełnej łyżki jeleniego głogu zalanego szklanką zimnej wody, co pozostawiamy na kilka godzin. Po tym czasie przecedzamy miksturę i pijemy ją w ilości 200 ml dziennie. Jeśli zależy nam na uzyskaniu efektu przeczyszczającego, to można łyżeczkę rozdrobnionych owoców szakłaka zjeść przed nocnym spoczynkiem.
Jeszcze inną opcją jest przygotowanie syropu z szakłaka ciernistego: wyciśnięty sok z kilograma owoców w połączeniu z cukrem/ miodem w proporcji 1:1. Całość gotujemy na wolnym ogniu do zgęstnienia, odsączamy jeszcze gorący i przelewamy do docelowych butelek.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Szakłak pospolity jest rośliną o bardzo silnym działaniu, którego skutki odczuwalne są dopiero po dwunastu godzinach. Należy wobec tego zachować dużą ostrożność przy stosowaniu. Nadmierna podaż surowca leczniczego w postaci kory/owoców może doprowadzić do wystąpienia bardzo ostrej biegunki czy wymiotów. Wykazują one działanie przeczyszczające i moczopędne. Jeleni głóg uznaje się za roślinę trującą, co dotyczy także jej owoców. Przy zbyt dużej dawce może nawet wystąpić krwotok wewnętrzny. Nie należy stosować szakłaka pospolitego bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, szczególnie w przypadku dzieci. Jeleniego głogu nie należy podawać osobom zmagającym się z przewlekłym zapaleniem jelit lub zapaleniem wyrostka robaczkowego. Nie powinny stosować go również kobiety ciężarne. Roślina ta nie powinna być spożywana w przypadku przebytej operacji związanej z hemoroidami ani też przy stanach zapalnych jamy brzusznej. Przy miesiączce także należy bardzo uważać ze stosowaniem jeleniego głogu.
Cena
W aptekach sprzedawane są różnego typu preparaty z szakłakiem. Za opakowanie szakłaka amerykańskiego w kapsułkach w ilości 90 sztuk zapłacimy od 38 złotych. W jego składzie znajduje się suchy ekstrakt z kory szakłaka. Za sadzonkę jeleniego głogu mającą 30-40 cm wysokości zapłacimy ponad 5 złotych.
