Sok z brzozy – właściwości, działanie i przechowywanie

Sok z brzozy, po staropolsku zwany także oskołą lub bzowiną, to znany od bardzo dawna środek, zapobiegający rozwojowi wielu schorzeń, a także pomagający w ich leczeniu. Z pewnością każdy, już od najmłodszych lat, kojarzy to piękne drzewo o soczyście zielonych liściach i białym pniu. Poza tym, że upiększa ono krajobraz, posiada także szereg prozdrowotnych właściwości, a sok uzyskany z tego okazałego drzewa, pełen jest niezwykle wartościowych i cennych składników.

Najwięcej spośród nich znajduje się w soku z pnia drzewa, ale bardzo wartościowy jest również sok pozyskany z pączków oraz liści brzozy. Sok z brzozy stanowi świetne uzupełnienie codziennej diety i może być stosowany przez osoby w każdym wieku, także dzieci. Warto wiedzieć, że poza jego doustnym stosowaniem, doskonale sprawdza się także zewnętrznie, w formie okładów oraz maści na skórę czy płukanek do włosów.

Pozyskiwanie soku

Gotowe soki brzozowe pozyskane z pnia drzewa dostępne są w sklepach, jednak aby mieć pewność, że stosowany przez nas sok z brzozy jest w pełni naturalny, najlepiej pozyskać go samemu. Wbrew pozorom, nie jest to trudne ani wymagające zadanie.

Na początku powinniśmy znaleźć brzozę z odpowiedniego gatunku: brodawkowatą lub omszoną, gdyż inne jej odmiany znajdują się pod ścisłą ochroną i pobieranie soku z ich pni jest zabronione. Co więcej, wybrana przez nas brzoza powinna rosnąć z dala od zanieczyszczeń oraz mieć co najmniej 10 lat.

Następnie, w pniu wybranej brzozy należy wywiercić kilkucentymetrową dziurkę i umieścić w niej rurkę lub drewniany lejek. Drugi koniec rurki powinniśmy skierować w stronę pojemnika, do którego ma skapywać sok z brzozy.

W celu pozyskania oskoły najlepiej wykorzystać plastikową, pięciolitrową butelkę po wodzie mineralnej. Jednak powinniśmy pamiętać, aby była ona zakręcona, gdyż w przeciwnym razie do lepkiego soku z brzozy wpadnie nam mnóstwo owadów. W zależności od wielkości wybranej brzozy, w ciągu doby powinniśmy otrzymać około 5 litrów naturalnego soku.

Aby trwale nie uszkodzić drzewa, z którego pozyskujemy sok, należy odpowiednio zabezpieczyć dziurę w brzozie. Najlepiej zrobić to drewnianym patykiem lub specjalną pastą, którą możemy kupić w sklepach ogrodniczych. W ten sposób ograniczymy do minimum ryzyko zniszczenia brzozy.

Najlepszy czas na uzyskanie soku z pnia brzozy to wczesna wiosna – przełom marca i kwietnia, gdyż sok płynie do momentu wytworzenia liści. Później proces ten, w sposób znaczny, traci na intensywności.

Sok z brzozy: właściwości

Różnorodne właściwości soku brzozowego pozwalają mu na szeroki zakres zastosowania w medycynie naturalnej, profilaktyce i kosmetyce.

Dzięki swoim przeciwzapalnym i przeciwbólowym właściwościom, sok ten  świetnie sprawdza się w przypadku wszelkich urazów mechanicznych czy oparzeń. Łagodzi także otarcia spowodowane noszeniem niewygodnych lub nierozchodzonych jeszcze butów.

Niewiele osób wie, że zgodnie z założeniami medycyny ludowej, sok z brzozy posiada właściwości przeciwnowotworowe. Od lat uważany jest on za lek zapobiegający powstawaniu raka, szczególnie raka płuc. Z tego powodu bzowina jest często polecana nałogowym palaczom.

Skład

Skład soku zmienia się w zależności od terminu zbioru i miejsca występowania, zatem idealnym sposobem zbioru  jest pozyskanie go z kilku drzew jednocześnie i łączenie razem, ponieważ w ten sposób otrzymany sok będzie miał optymalny skład.

Sok z brzozy, zwany też po prostu wodą brzozową, to bardzo wartościowy napój. W 95% składa się on z wody, a pozostałe 5% to wiele cennych, różnorodnych składników mineralnych, kwasy organiczne oraz witaminy, takie jak witamina C w formie łatwo przyswajalnej dla człowieka.

Wartości odżywcze

Woda brzozowa jest źródłem wielu składników odżywczych, witamin, mikroelementów oraz elektrolitów. W jej składzie chemicznym znajdują się związki, takie jak flawonoidy, które mają działanie przeciwutleniające, taniny, witaminy z grupy B, olejki eteryczne, a także garbniki.

Sok z brzozy bogaty jest w kwas cytrynowy, jabłkowy, a także w wapń, żelazo, potas, magnez, miedź mangan, fosfor, dzięki którym jego picie wspiera nie tylko układ nerwowy, ale również układ krwionośny. Oskoła w swoim składzie nie zawiera białka ani błonnika, a jedynie śladowe ilości tłuszczu oraz węglowodany, których zawartość szacuje się na około 5g na 100g soku.

Smak i kolor

Sok z pnia brzozy smakuje jak słodkawa, delikatnie orzeźwiająca, gęsta, lekko lepka woda. Jego kolor jest niemalże identyczny z kolorem wody, chyba że dodamy do niego sok owocowy, z którym doskonale się komponuje. Czasami, szczególnie pod koniec sezonu, który trwa przeważnie 2-3 tygodnie, sok z brzozy staje się żółtawy lub jeszcze ciemniejszy, co jest oznaką, że niedługo przestanie cieknąć.

Kalorie

Sok brzozowy jest napojem niskokalorycznym. W jego 100g znajduje się jedynie około 20 kcal, zatem aby je spalić wystarczy 5 minutowa jazda na rowerze czy 10 minutowy spacer. Z tego powodu może być doskonałym uzupełnieniem lub dodatkiem dla osób przebywających na diecie.

Działanie i zastosowanie oskoły

Z uwagi na bogatą zawartość cennych dla zdrowia składników, sok z brzozy wskazany jest na wiele dolegliwości. Jedną z jego największych zalet jest wzmacnianie naturalnej odporności organizmu. Regularnie pita woda brzozowa zapobiega infekcjom bakteryjnym oraz wirusowym, tak częstym wczesną wiosną oraz jesienią. Pomoże także zlikwidować ich pierwsze objawy. Z tego powodu, szczególnie polecany jest osobom najbardziej podatnym na zakażenia wirusowe, czyli osobom starszym, a także małym dzieciom.

Na włosy

Niewiele osób wie, że sok z brzozy nie służy wyłącznie do picia. Od wieków woda brzozowa jest bowiem stosowana także w formie płukanki do włosów. Świetnie wzmacnia ona suche i łamliwe włosy, nadaje im połysk, zapewnia puszystość, a także zapobiega ich wypadaniu. Co więcej, sok z brzozy nie przesusza skóry głowy, gdyż nie zawiera działającego drażniąco alkoholu. Regularnie wcierany w skórę stymuluje cebulki włosowe oraz odbudowuje strukturę włosa.

Dobrze też pamiętać, że bzowina prowadzi do odrostu włosów u osób z łysieniem androgenowym i plackowatym oraz wspomaga wzrost włosa u osób poddanych chemioterapii. W celu pielęgnacji włosów zaleca się stosowanie czystego soku brzozowego, bez dodatków smakowych i aromatów, a także połączenie go z sokiem z młodej pokrzywy.

Na nerki

Sok pozyskany z brzozy pomoże wszystkim osobom, które zmagają się z dolegliwościami nefrologicznymi i urologicznymi. Dzięki swoim moczopędnym właściwościom poprawia on pracę nerek, a także przyczynia się do wypłukiwania złogów powstających w moczowodach oraz zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych.

Oczyszczanie organizmu

Detoksykacja organizmu za pomocą oskoły polega na oczyszczeniu całego naszego organizmu z toksyn, pochodzących także z zanieczyszczonego środowiska. Sok z brzozy wspiera procesy odtruwania organizmu poprzez pobudzanie pracy dwóch narządów: wątroby oraz nerek.

Intensywnie pracująca wątroba ułatwia oczyszczanie krwi ze zbędnych produktów przemiany materii, a także z toksyn, takich jak alkohol, nasycone kwasy tłuszczowe, sztuczne barwniki czy pestycydy. Stymulowanie procesu filtracji w przewodach moczowych umożliwia także sprawne usuwanie innych „odpadów”, na przykład kwasu moczowego, lekarstw oraz nadmiaru soli.

Cukrzyca

Naturalna słodycz wody brzozowej wynika z obecności ksylitolu – substancji wykorzystywanej do produkcji słodzików dla osób chorych na cukrzycę. Świadczy to, że picie soku z brzozy, w rozsądnych ilościach, przez diabetyków jest w pełni bezpieczne. Ksylitol wyglądem przypomina zwykły cukier, jest jednak od niego zdecydowanie zdrowszy. Stanowi on naturalny stabilizator insuliny, nie powodując jej gwałtownych wzrostów i spadków, które często towarzyszą tej chorobie.

Na alergię

Sok z brzozy bogaty jest we flawonoidy, które wykazują stosunkowo silne działanie przeciwalergiczne. Jego przeciwzapalne właściwości ograniczają obrzęki będące skutkiem działania histaminy, a także inne nieprzyjemne objawy towarzyszące reakcji alergicznej.

Redukcja ubytków w zębach

Jeśli chcemy zmniejszyć ryzyko powstawania ubytków w zębach, a tym samym zmniejszyć liczbę wizyt u lekarza dentysty, pomocne może okazać się picie bzowiny. Przyczynia się ona do poprawy zdrowia w jamie ustnej dzięki ksylitolowi. Ten naturalny cukier zapobiega powstawaniu próchnicy, ponieważ niektóre typy bakterii ją powodujące, nie są w stanie używać ksylitolu jako źródła pożywienia.

Łuszczyca

Zewnętrznie stosowany sok brzozowy wspomaga leczenie problemów skórnych, związanych między innymi z łuszczycą. Oprócz oczyszczania skóry, stymuluje wzrost komórek skóry i naskórka, dzięki czemu przyspiesza proces gojenia się ran. Woda brzozowa stosowana w formie okładów zmniejsza powierzchnię występowania zmian skórnych, a także likwiduje objawy świądu.

Na anemię i problemy z sercem

Prozdrowotne działanie wody brzozowej ma także wpływ na pracę układu krążenia. Zapobiega powstawaniu zakrzepów i zatorów w naczyniach krwionośnych, dzięki czemu unikniemy wielu poważnych chorób, takich jak choroba niedokrwienna serca, szczególnie zagrażająca osobom w podeszłym wieku.

Dzięki zawartości potasu, magnezu, soli mineralnych oraz witamin z grupy B w oskole, regularne jej picie pomoże też osobom borykającym się z niedokrwistością.

Odchudzanie

Picie soku z pnia brzozy jest bardzo przydatne w przypadku osób pragnących zrzucić zbędne kilogramy, gdyż pomaga w eliminacji nadmiaru soli, fosforanów, amoniaku i kwasów moczowych. Pozbycie się tych zanieczyszczeń umożliwia oczyszczenie dróg moczowych, a w konsekwencji wspomaga proces redukcji masy ciała. Poprzez nagromadzone toksyny organizm ma skłonność do magazynowania tłuszczu w celu ochrony narządów. Jeżeli toksyny te zostaną wyeliminowane, ułatwi to znacznie walkę z nadwagą.

Na gronkowca

Sok z brzozy, dzięki swoim antyseptycznym właściwościom hamuje rozwój bakterii, między innymi bakterii trądzikowych oraz gronkowca złocistego – Staphylococcus aureus, który jest częstym źródłem wielu zakażeń skórnych.

Pomoc w walce z trądzikiem

Niewiele osób wie, że bzowina jest skutecznym regulatorem wydzielania sebum, ma właściwości przeciwzapalne, a także niweluje przewlekłe wypryski skórne oraz trądzik pospolity, sterydowy i różowaty. Sok z brzozy stosowany jako tonik oczyszcza i rozjaśnia cerę, dzięki czemu likwiduje przebarwienia, będące częstą pozostałością po trądziku.

Tarczyca

Istnieje wiele czynników środowiskowych, które posiadają negatywny wpływ na pracę tarczycy. Są to między innymi pestycydy, izoflawony czy toksyny środowiskowe, które skutecznie usuwa z organizmu sok z brzozy. W ten sposób wpływa on korzystnie na prawidłową pracę tarczycy.

Cholesterol

Ostatnie badania pokazują, że związek znajdujący się w soku z pnia brzozy, znany jako saponina ma właściwości obniżające poziom „złego” cholesterolu we krwi. Badanie to, opublikowane na łamach amerykańskiego czasopisma naukowego wykazało, że saponiny mogą niwelować ilość cholesterolu w organizmie, poprzez wiązanie się z nim i kwasami żółciowymi. Związek ten obniża poziom cholesterolu, uniemożliwiając jego wchłanianie zwrotne oraz zwiększając jego wydalanie.

Na refluks i wrzody

Osoby borykające się z dokuczliwymi problemami żołądkowymi, powinny z pewnością zainteresować się działaniem oskoły. Regularnie pity sok z brzozy delikatnie zmniejszy ilość soku żołądkowego do prawidłowego poziomu, a także pomoże złagodzić dolegliwości związane z nadżerkami, wrzodami oraz zespołem jelita drażliwego (IBS).

Na reumatyzm i rwę kulszową

Woda brzozowa może być także stosowana do wcierania w skórę, co  złagodzi bóle reumatyczne oraz kostno–stawowe. Wcieranie jej w bolące miejsca może pomóc również w przypadku rwy kulszowej, której objawy są bardzo nieprzyjemne i dokuczliwe.

Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią

Zwolennicy wody z brzozy zapewniają, że mogą pić ją wszyscy, bez względu na to, na jakim etapie życia się znajdujemy. Dozwolone jest picie soku przez kobiety w ciąży, ze względu na jego moczopędne właściwości. Sok z brzozy polecany jest nawet w trakcie karmienia piersią, gdyż, według niektórych badań, stymuluje laktację, a także pozwala pozbyć się dodatkowych kilogramów, pozostałych po ciąży.

Stosowanie u dzieci

Sok można podawać do picia małym dzieciom, co najmniej dwuletnim, ze względu na dużą wartość składników odżywczych oraz witamin, bardzo potrzebnych w trakcie intensywnego wzrostu i rozwoju małego organizmu. Jednak przed wprowadzeniem wody brzozowej do diety dziecka, jak w przypadku każdego nowego produktu, należy zachować szczególną ostrożność, a także skonsultować się z pediatrą. Konieczne może być także zrobienie specjalistycznych testów alergologicznych, gdyż uczulenie na pyłki brzozy jest najczęstszym przeciwwskazaniem do stosowania soku.

Stosowanie w kosmetyce

Właściwości bzowiny znalazły swoje zastosowanie także w kosmetyce. Sok z brzozy, jako naturalny antyoksydant, chroni skórę przed czynnikami rakotwórczymi oraz wolnymi rodnikami. Co więcej, silnie pobudza syntezę elastyny i kolagenu w skórze, co w sposób znaczny spowalnia proces jej starzenia.

Okłady na oczy z soku brzozowego działają kojąco, nawilżają, odżywiają, usuwają cienie i worki pod oczami, likwidują stan zapalny oraz uczucie zmęczenia oczu. Systematyczne przemywanie skóry wodą brzozową pomoże w walce z zaskórnikami i zatkanymi porami, jak również ją odżywi oraz rozjaśni.

Mało kto wie, że stosowanie okładów z soku prowadzi również do wybielenia piegów, będących zmorą wielu kobiet. Jest też bardzo skuteczny w walce z bliznami oraz przebarwieniami posłonecznymi.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Nawet tak bogaty w różnorodne składniki, naturalny specyfik jak sok z brzozy, może być przeciwwskazany w niektórych przypadkach. Jednym z najczęstszych przeciwwskazań jest uczulenie na pyłki brzozy. Wody brzozowej nie powinny stosować także osoby z zaburzeniami pracy układu moczowego, głównie niedrożnością lub niewydolnością dróg moczowych. Przeciwwskazaniem są także obrzęki, które występują przy niektórych chorobach serca i nerek. W takiej sytuacji powinniśmy zawsze poradzić się lekarza prowadzącego, zanim sięgniemy po dobroczynny sok z brzozy.

Sok brzozowy: dawkowanie

Sok z brzozy posiada specyficzny smak, dlatego można do niego dodawać, na przykład soki owocowe lub miód. Zaleca się picie go na zimno, gdyż podgrzewanie wody brzozowej powoduje utratę jej cennych właściwości. W trakcie kuracji przeciwdziałającej schorzeniom i oczyszczającej organizm najlepiej powstrzymać się od picia alkoholu, kawy oraz unikać spożywania produktów, takich jak czekolada, szpinak, szczaw czy mięso.

W celach zdrowotnych, osoby dorosłe, powinny pić bzowinę 3 razy dziennie po ćwierć szklanki przez około 2-3 tygodnie. Wyników można się spodziewać już po 3-4 dniach stosowania. Kuracja mająca na celu usuwanie toksyn i nadmiaru wody z organizmu wymaga spożywania ¾ szklanki soku przez około 6 tygodni.

Dziecku, sok z brzozy należy podawać ostrożnie, najlepiej na czczo. Koniecznie niewielkimi porcjami, aby móc obserwować jego reakcję. Docelowo nie należy podawać dziecku więcej niż kilka łyżek soku dziennie, z uwagi na zawartą w nim naturalną aspirynę, która w dużych ilościach nie jest zalecana osobom do 12 roku życia.

Przed podaniem soku z brzozy dziecku, zapytajmy pediatrę!

Pasteryzowanie (konserwowanie)

Aby przedłużyć przydatność do spożycia świeżego soku z brzozy można poddać go obróbce poprzez pasteryzację. W tym celu, w emaliowanym garnku, powinniśmy doprowadzić oskołę do temperatury 85-90 stopni Celsjusza. Następnie, podgrzaną wodę brzozową zdejmujemy z ognia i przelewamy do wysterylizowanych słoików. Zakręcamy i wstawiamy do rondla z gorącą wodą, a następnie podgrzewamy na średnim gazie przez kwadrans. Po tym czasie wyjmujemy słoiki z wody i stawiamy na kuchennym ręczniku. Należy jednak pamiętać, że pasteryzowany sok z brzozy traci witaminę C, a także część swoich właściwości leczniczych.

Przechowywanie soku z brzozy

Sok z brzozy uzyskany samodzielnie powinniśmy przechowywać w lodówce nie dłużej niż 4 dni, gdyż napój ten bardzo szybko fermentuje i nie nadaje się do spożycia. Najlepszą formą jego konserwowania jest mrożenie, gdyż wówczas zachowuje on najwięcej swoich dobroczynnych właściwości. Mrożoną wodę brzozową powinniśmy przechowywać w szklanych pojemnikach.

W przypadku potrzeby dłuższego przechowywania bzowiny niż kilka dni, niezbędne jest dodanie do butelki z sokiem odrobiny spirytusu, który go w pewien sposób zakonserwuje, a także zwiększy przyswajalność składników mineralnych. Tak przygotowaną nalewkę powinniśmy pić 3-4 razy dziennie po około 50 kropli na szklankę wody.

Opinie

Sok z brzozy jest produktem, który zyskuje coraz większe uznanie wśród osób z różnych grup wiekowych. Najczęściej korzystamy z niego latem, gdy w upalne dni, w połączeniu z cytryną i miętą, stanowi zdrowy, orzeźwiający i chłodzący napój. Ceniony jest zarówno przez osoby młode, jak i te w podeszłym wieku, przede wszystkim za oczyszczanie organizmu oraz dostarczanie energii i sił witalnych, szczególnie po zimie. Duża zawartość witamin i mikroelementów sprawia, że regularne stosowanie tego produktu może przynieść wiele korzyści nie tylko dla zdrowia, ale także urody.

Cena

Kiedyś sok z brzozy był drogim rarytasem, a korzystali z niego wyłącznie miłośnicy zdrowego odżywiania. Dzisiaj jest powszechnie dostępny – można go kupić w aptekach, drogeriach, dużych marketach, a także szukać w sklepach internetowych, szczególnie tych ze zdrową i ekologiczną żywnością. Zapłacimy za niego około 10 złotych za 750 ml.

---