Nawłoć pospolita – właściwości, działanie i zastosowanie

Przyciągająca uwagę swoimi żółtymi kwiatami nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.) to roślina powszechnie uznawana za chwast, jednak ze względu na swoje cenne właściwości lecznicze już od wielu wieków stosowana jest w medycynie naturalnej. Można spotkać ją niemalże w całej Polsce. Używana jest między innymi w dolegliwościach dróg moczowych, układu pokarmowego, a także na stany zapalne, rany i zakażenia skóry oraz błon śluzowych. Z nawłoci pozyskuje się także pyszny miód nawłociowy. Poznaj właściwości, zastosowanie i przepisy z nawłoci pospolitej!

Nazywana także złotą dziewicą, złotą rózgą, złotnikiem, ale również mimozą – nawłoć pospolita jest rośliną, która swoją ludową nazwę zawdzięcza wyjątkowemu kolorowi. To ona odpowiedzialna jest za piękne, ozłocone krajobrazy pól późnym latem i wczesną jesienią. Jej urok opiewał między innymi Julian Tuwim, pisząc „Mimozami jesień się zaczyna”. Nawłoć cieszy nie tylko oczy – jest też pełna wartościowych substancji aktywnych, które czynią z niej naturalne remedium na różne dolegliwości.

Biologia i uprawa

Nawłoć (Solidago L.) jest wieloletnią rośliną z rodziny astrowatych (Asteraceae). Włącza ona ponad 100 odmian, które spotykane są na różnych kontynentach – od Ameryki Północnej i Południowej, przez Europę, a skończywszy na Azji.

W Polsce najczęściej spotykane są gatunki:

• nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.)
• nawłoć olbrzymia, nazywana także późną (Solidago gigantea Aiton)
• nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.)
• nawłoć alpejska (Solidago alpestris)

Typowym gatunkiem jest pospolita nawłoć, która rośnie niemalże w całej Polsce. Widoczna jest między innymi na łąkach, w lasach, na polanach, w zaroślach, na miedzach, ale również w ogrodach jako roślina ozdobna.

Solidago virgaurea L. można rozpoznać po wysokiej, sztywnej łodydze, która pokryta jest krótkimi włoskami, a także po drobnych kwiatach o intensywnie żółtym kolorze zebranych w koszyczki oraz w okazałą wiechę na szczycie. Kwitnie w okresie od lipca do września.

Jako surowiec leczniczy zbiera się przede wszystkim górne części pędów do wysokości 25-30 cm podczas kwitnienia. Zbiory powinny odbywać się podczas ciepłej, suchej pogody. Następnie zebrane ziele suszy się w suszarni na siatkach albo zwieszone w pęczkach w przewiewnym miejscu w temperaturze do 40 stopni Celsjusza.

Nawłoć – złota rózga rozmnażana jest przez podział podziemnych części (karp) lub przez wysiew z nasion na wiosnę lub na jesień. Warto pamiętać, że jest ona ekspansywną rośliną, która szybko się rozprzestrzenia, dlatego należy corocznie usuwać nadmiernie rozrośnięte kłącza.

Nawłoć pospolita – właściwości

Ziele nawłoci pospolitej (Herba Solidaginis virgaureae) wyróżnia się gorzkim smakiem. Jest bogatym źródłem wielu substancji aktywnych o prozdrowotnym działaniu.

Składniki aktywne nawłoci pospolitej:

• flawonoidy – kwercetyna, rutyna
• garbniki katechinowe
• saponiny triterpenowe
• kwasy organiczne – chlorogenowy, kawowy
• olejek eteryczny
• związki fenolowe
• witamina C

Ważną właściwością nawłoci pospolitej jest także jej miododajność. Jej intensywnie żółte kwiaty są pełne wartościowego pyłku, z którego pszczoły produkują miód nazywany nawłociowym.

Jasnożółty miód nawłociowy charakteryzuje się unikatowym, lekko kwaskowatym, cytrusowym smakiem. Jest bardzo ceniony, a także droższy niż inne miody ze względu na późny okres kwitnienia nawłoci i zbiorów pyłku. Pszczelarze nie mogą wtedy zebrać całego miodu z ula – część należy zostawić pszczołom jako pokarm na zimę.

Działanie i zastosowanie złotnika

Złocona pięknymi kwiatami nawłoć pospolita posiada szerokie zastosowanie lecznicze, które spowodowało, że już przed wiekami była ona używana w medycynie naturalnej. Także dzisiaj ziele to stosowane jest w kuracji wielu dolegliwości i może zapobiegać ich powstawaniu.

Działanie nawłoci pospolitej:

• przeciwzapalne
• przeciwbakteryjne
• antyoksydacyjne
• ściągające
• detoksykujące
• żółciopędne
• moczopędne
• napotne
• łagodnie uspokajające
• redukuje ciśnienie krwi
• przeciwzakrzepowe
• uszczelniające naczynia krwionośne

Ziele nawłoci pospolitej może być używane zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne na różne schorzenia.

Zapalenie dróg moczowych

Ziele Solidago virgaurea L. używane może być jako naturalne remedium na dolegliwości układu moczowego, między innymi na zapalenie pęcherza, cewki moczowej, moczowodów, kłębuszków nerkowych oraz miedniczek nerkowych.

Kamica nerkowa

Ze złotej rózgi można korzystać pomocniczo w leczeniu kamicy nerkowej, która wywoływana jest przez złogi (kamienie) tworzące się w nerkach. Przeciwzapalne i moczopędne działanie nawłoci łagodzi dolegliwości i pomaga w usuwaniu tworzących się w układzie moczowym złogów.

Dna moczanowa

Również ziele nawłoci pospolitej stosuje się tradycyjnie w leczeniu dny moczanowej, inaczej skazy moczanowej, podagry. To dolegliwość polegająca na zapaleniu stawów w obrębie dużego palca stopy, która wywołana jest przez podwyższoną ilość kwasu moczowego we krwi.

Niestrawność

Zawarte w nawłoci składniki aktywne zmniejszają dolegliwości układu pokarmowego – żołądka i jelit. Pobudza produkcję soków żołądkowych i ma działanie żółciopędne, dzięki czemu wspomaga procesy trawienne, redukuje wzdęcia, biegunki i bóle.

Choroby reumatyczne

Ziele nawłoci pospolitej używane jest w zmniejszaniu dolegliwości towarzyszących chorobom reumatycznym – redukuje obrzęki, bóle stawowe.

Choroby sercowo-naczyniowe

Produkty na bazie mimozy polskiej mogą być używane również jako wsparcie w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych. Zmniejszają ciśnienie krwi, uszczelniają naczynia krwionośne, a także wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego pomagają na nadciśnienie, miażdżycę, drobne krwawienia, łamliwość naczyń włosowatych – pajączki, żylaki.

Kaszel

Nawłoć pospolita ma także zastosowanie w leczeniu kaszlu występującego w dolegliwościach górnych dróg oddechowych – przeziębienia, grypy, zapalenia oskrzeli, astmy oskrzelowej. Pomaga w odkrztuszaniu zalegającej flegmy.

Detoks

Ze względu na zawartość kwasów organicznych, nawłoć stosowana jest jako środek o działaniu odtruwającym. Przyspiesza usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii, a przez to ochrania wątrobę i nerki.

Ciąża

Nie ma badań dotyczących stosowania ziela nawłoci w okresie ciąży oraz karmienia piersią. Zaleca się stosowanie go jedynie po konsultacji z lekarzem.

Nawłoć pospolita jest także używana zewnętrznie, aby redukować liczne dolegliwości, na przykład:

• zapalenie gardła
• zapalenie jamy ustnej
• zapalenia narządów płciowych
• zapalenie mieszków włosowych
• łojotok
• trądzik
• owrzodzenia
• świąd
• wysypki
• otarcia
• trudno gojące się rany
• inne uszkodzenia skóry

Jak stosować?

Nawłoć pospolitą można wykorzystywać na wiele sposobów. Jej ziele nadaje się do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, między innymi w formie naparów, nalewek, syropów. Powstające z niej przetwory mają charakterystyczny, gorzkawy, zielny smak i zapach.

Ziele złotnika może być używane samodzielnie, a także może ono stanowić element innych mieszanek ziołowych.

Zaleca się, aby podczas kuracji z zielem nawłoci pić dużo płynów ze względu na jego moczopędne i napotne działanie.

Dawkowanie

Zaleca się stosowanie ziela nawłoci dwa razy dziennie. Kurację można rozpocząć od pojedynczej dawki w celu sprawdzenia reakcji organizmu. Potem można przejść do wyższego dawkowania.

Nie zaleca się przekraczać zalecanej dziennej dawki – może wywołać to niepożądane skutki uboczne.

Przepisy

Suszone ziele nawłoci, ale również jej świeże kwiaty mogą być wykorzystane do przygotowania wielu przetworów, między innymi naparów (herbatek ziołowych), nalewek oraz syropów.

Napar

1 łyżkę suszonego ziela zalać szklanką gorącej wody. Zaparzać przez około 15-20 minut pod przykryciem. Następnie odcedzić. Napar może być używany wewnętrznie oraz zewnętrznie do przemywania skóry, jako płukanka do włosów, jamy ustnej, gardła.

Nalewka

50 g suszonego ziela zalać 750 ml wrzątku. Odstawić na 30 minut, przecedzić je i zalać 500 ml spirytusu. Zamieszać i ponownie przecedzić. Powstały płyn przelać do butelek. Przyjmować 20-30 kropli do trzech razy na dzień, mieszając je z ciepłą wodą.

Syrop

Kwiaty nawłoci, najlepiej jeszcze w pąkach, zalać gorącą wodą do ich zakrycia i odstawić do przestudzenia. Odcedzić napar, dodać sok cytrynowy i cukier w takiej samej ilości jak ilość naparu. Podgrzać, aż cukier się rozpuści, a potem przelać do butelek.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Podobnie jak wiele innych ziół, także nawłoć ma określone przeciwwskazania i może wywoływać niepożądane skutki uboczne.

Przeciwwskazania do stosowania nawłoci pospolitej:

• okres ciąży i karmienia piersią
• dzieci poniżej 12. roku życia
• niewydolność nerek
• niewydolność serca

Skutki uboczne przy kuracji nawłocią pojawiają się głównie przy nadwrażliwości na składniki aktywne i przy spożywaniu zbyt dużej ilości jej przetworów. Mogą pojawić się bóle brzucha, biegunki.

W przypadku wystąpienia poważnych skutków ubocznych zaleca się konsultację z lekarzem.

Cena

Ziele nawłoci pospolitej przygotowane już do przyrządzania naparów i nalewek można kupić w atrakcyjnych cenach. Za 50 g suszu należy zapłacić około 8 złotych, natomiast za 100 g około 15-18 złotych. W sprzedaży dostępne są także gotowe herbatki ekspresowe. Cena za 20 torebek to około 8 złotych.

Z zielem z nawłoci pospolitej można spotkać się przede wszystkim w sklepach zielarsko-medycznych, sklepach ze zdrową żywnością, w tym także w sklepach internetowych.

Podsumowanie

Przyciągająca uwagę swoim zachwycającym, żółtym kolorem nawłoć pospolita jest zatem bardzo cennym składnikiem, który wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych. Można stosować ja wewnętrznie – głównie na zapalenia dróg moczowych, dnę moczanową, kamicę nerkową, a także na serce, reumatyzm, rany, stany zapalne gardła i jamy ustnej, na trądzik i łojotok.

Herbatki z nawłoci pospolitej oraz przygotowywane z niej syropy i nalewki każdego dnia mogą wspierać zdrowie zgodnie z naturą!

---