Ostropest plamisty – działanie, zastosowanie i dawkowanie
Ostropest plamisty jest zielem każdemu doskonale znanym – jako zwyczajny oset rosnący niejednokrotnie na polach czy przydrożach. Jest to roślina pochodząca z astrowatych, o charakterystycznych fioletowych kwiatach i kłujących liściach. Obecnie znajduje szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie, ze względu na silnie detoksykacyjne i regenerujące właściwości. Chroni wątrobę przed destrukcyjnym działaniem toksyn i dodatkowo pomaga usunąć je z organizmu. Spożywając ostropest, możliwe jest uchronienie się przed mykotoksynami, pestycydami, dwusiarczkiem węgla i alkoholem.
Ta niesamowita roślina stosowana była już w Starożytności. Wspiera pracę wątroby, a do tego jest niedroga. Z pewnością powinny sięgać po nią osoby spożywające alkohol, kobiety cierpiące na endometriozę i przedłużone miesiączkowanie oraz osoby borykające się z WZW. Lecznicze właściwości ostropestu wynikają z zawartości sylimaryny chroniącej wątrobę przed toksynami i pobudzającej zdolności regeneracyjne tego niezwykle ważnego narządu.
Uprawa
Cieszący się dużym zainteresowaniem i uznaniem zwolenników kuracji zielarskich, ostropest plamisty zaliczany jest do szacownego grona bardzo popularnych i skutecznych ziół. Ta niepozorna roślina jest wciąż jeszcze za mało doceniana. Biorąc pod uwagę korzyści zdrowotne wynikające z regularnego stosowania ostropestu, ziele to powinno być bardziej spopularyzowane, a wiedza dotycząca jego działania rozpowszechniana i przekazywana z pokolenia na pokolenie.
Biologia i fizjologia
Aby przybliżyć wszystkim zainteresowanym to popularne zioło, warto krótko opisać jak wygląda roślina – ostropest plamisty. Głównym wyznacznikiem jego wyglądu pozostaje podobieństwo do ostu. Szerokoeliptyczne, bądź jajowate liście ostropestu mają charakterystyczne białe plamy, a sama roślina zaliczana jest do rodzaju astrowatych.
Roślina jest jednoroczna, charakteryzuje ją gruba, prosta i rozgałęziająca się łodyga, osiągająca nawet do 1,5 – 2 metrów wysokości. Na szczycie łodygi wyrastają kwiaty o koszyczkach 4-5 cm, charakteryzujące się purpurową barwą oraz otoczeniem skórzastych, odgiętych kolców.
Nasiona, z których rozwija się roślina są owalnymi ziarenkami, szaro lub ciemnobrązowymi, osiągającymi najczęściej wielkość 5 mm. W swojej unikalnej strukturze zawierają drogocenną sylimarynę.
Uprawa w Polsce
Uprawa ekologiczna ostropestu plamistego nie jest zaliczana do skomplikowanych. Oznacza to bowiem, że wystarczy wysiać nasiona w kwietniu bezpośrednio do gruntu na głębokość około 2 – 3 cm, po czym należy usunąć wszelkie chwasty, które są w pobliżu. Warto zadbać o to, by roślina rosła w miejscach nasłonecznionych, w glebie o Ph 5,7 – 7,2.
Zbiór owoców ostropestu przypada najczęściej na przełomie lipca i sierpnia, a sama roślina podczas wzrostu rozrasta się do znacznych rozmiarów, zajmując naprawdę dużą przestrzeń.
Ostropest plamisty w środku okresu wakacyjnego należy ściąć, pozostawiając do wyschnięcia (najczęściej na pokosach). Z dużych upraw zbierany jest kombajnem, by przejść do kolejnego etapu – oczyszczenia. Po optymalnym wysuszeniu liście i owoce ostropestu plamistego nadają się już do sprzedaży, bądź przetwórstwa.
Duża wytrzymałość rośliny i jej niewielkie wymagania co do pielęgnacji sprawiają, że uprawa ostropestu w Polsce cieszy się dużym zainteresowaniem. Wielkość upraw w Polsce obecnie to około 2 tysiące ha. Plantacje zazwyczaj występują na terenach Wielkopolski, na Kujawach, Żuławach oraz na Lubelszczyźnie.
Odmiana ostropestu uprawiana w Polsce to gatunek Silma, wyhodowany w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.Przyjmuje się, że z plantacji o powierzchni około 1 ha uzyskuje się średnio 1-2 tony suchych owoców ostropestu. To dużo, jak na warunki upraw dominujące w Polsce.
Ostropest plamisty największe zastosowanie przejawia w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym, a także weterynaryjnym. Uznawany jest za wyjątkowo skuteczny i charakteryzujący się wielopłaszczyznowym działaniem specyfik. I właśnie z tego powodu jest tak często wybieranym preparatem ziołowym.
Właściwości ostropestu
Nasiona ostropestu i jego owoce zawierają duże ilości sylimaryny. Jest to flawonoid, czyli silnie działająca substancja czynna wpływająca na procesy detoksykacji organizmu. Jeśli mowa o flawonoidach, to najczęściej kojarzone są one z antyoksydacją. Nie bez powodu – wszelkie flawonoidy są znane z neutralizacji wolnych rodników, tym samym prowadząc do spowolnienia procesów starzenia się oraz degeneracji związanych z działalnością wolnych rodników.
Ostropest plamisty zawiera antyoksydanty właśnie w postaci sylimaryny. Zawiera ją w zasadzie całe zioło ostropestu, jednak największe stężenie mają właśnie ziarna ostropestu. Warto pomyśleć o suplementacji wyciągami z tej rośliny lub piciu ziołowych naparów z ostropestu, zanim zaczniemy stosować farmakoterapię na dużą skalę. Ziołolecznictwo jest bardzo skuteczną formą profilaktyki i leczenia różnych schorzeń i warto sięgać po jego arsenał w początkowych fazach różnych dolegliwości, jeszcze zanim zacznie się stosować farmaceutyki. Jest to rozwiązanie skuteczne, a o wiele tańsze i dające mniej skutków ubocznych.
Silne właściwości antyoksydacyjne ostropestu są podstawową bronią, jaką powinno się stosować w walce z procesami starzenia się organizmu. Duża zawartość antyutleniaczy skutecznie rozprawia się z wolnymi rodnikami, których zneutralizowanie sprawi, że komórki nie będą podatne na ich działanie, a tym samym – ich życie ulegnie wydłużeniu. Przedłużenie żywotności komórek w organizmie człowieka oznacza dla niego tylko jedno – dłuższą młodość, dobry wygląd i zdrowie.
Jest to szczególnie cenne w kontekście naszego mózgu. Antyutleniacze wpływają na pracę mózgu poprawiając jego wydolność, zdolność zapamiętywania, a tym samym sprawiają, że umysłowo będziemy młodsi i sprawniejsi – a do tego, w kontekście zatrzymania upływu czasu, należy dążyć przede wszystkim. Zatrzymanie procesów starzenia w przypadku kobiet ma również ogromne znaczenie, ponieważ pozwala dłużej czuć się młodszymi i atrakcyjniejszymi. Choćby z tego względu warto włączyć ostropest plamisty do swojej codziennej diety. Jest to nawyk prosty, nie wymagający wielkiego wysiłku, a pozwalający osiągnąć bardzo dobre efekty długofalowe.
Ostropest plamisty: działanie
Mówiąc ostropest plamisty należy od razu mieć skojarzenie z wątrobą. Sylimaryna bowiem podnosi wydajność wątroby. Wiele leków osłaniających i regeneracyjnych na wątrobę tworzonych jest właśnie w oparciu o sylimarynę, więc dużo korzystniej jest sięgnąć po nią w naturalnej postaci.
Ostropest jest wykorzystywany w leczeniu marskości wątroby, zatruć grzybami, czy w chorobie alkoholowej w procesie wychodzenia z uzależnienia. Po ziele warto sięgać profilaktycznie, a także wtedy, gdy zażywa się inne leki, które mogą mocno obciążać wątrobę, oraz wtedy, gdy zaczyna ona dokuczać.
Zwykle w przypadku naczyniaków wątroby nie sięga się po leczenie operacyjne, gdyż są to guzy bardzo dobrze unaczynione i trudne do usunięcia chirurgicznego. Do leczenia i w celach profilaktycznych naczyniaków wątroby stosuje się ostropest plamisty.
Do stłuszczenia wątroby dochodzi wówczas, gdy na jej powierzchni zgromadzi się tkanka tłuszczowa, czego przyczyną może być nadmierna konsumpcja alkoholu, zmiany metaboliczne, czy wirusowe zapalenie wątroby. Bardzo duże znaczenie w tej chorobie ma dieta. Ostropest plamisty pomaga zwiększyć produkcję glutationu w wątrobie, który jest silnym przeciwutleniaczem. Przyjmowanie 900 mg ostropestu okazuje się być skutecznym środkiem na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Sylimaryna odbudowuje, odnawia i naprawia komórki wątroby.
W przypadku torbieli wątroby bardzo ważne jest to, aby wprowadzić dobrze zbilansowaną dietę, opierającą się na produktach lekkostrawnych i niezawierających dużych ilości tłuszczu. W celu wsparcia pracy wątroby zaleca się stosować ostropest plamisty mielony od dwóch do trzech razy dziennie w dawce jednej łyżeczki do posiłku.
Roślina ta wspiera więc pracę wątroby i chroni jej komórki przed uszkodzeniami oraz regeneruje ją i zmniejsza ryzyko wystąpienia raka wątroby. Co więcej, ostropest zapobiega również kamicy żółciowej i usprawnia funkcjonowanie żołądka. Warto zatem sięgać po niego w przypadku dolegliwości żołądkowo- jelitowych, wzdęć i zgagi. Dodatkowo łagodzi bóle głowy typu migrenowego i objawy choroby lokomocyjnej.
Ostropest plamisty znany jest również z regulowania czasu krwawienia menstruacyjnego i hamowania krwawień z nosa. Jako, że roślina ta posiada właściwości przeciwzapalne, obniża ona również stężenie cholesterolu we krwi i przeciwdziała wytrącaniu się blaszek miażdżycowych.
Sylimaryna jest przydatna w leczeniu nowotworów – poza okresem chemioterapii, której działanie polega właśnie na wprowadzaniu do organizmu wolnych rodników mających zniszczyć komórki rakowe. Zioło ostropestu pomaga w leczeniu cukrzycy typu II ze względu na działanie obniżające poziom glukozy we krwi, a tym samym pomaga utrzymać właściwy poziom glikemii. Usuwanie wolnych rodników wspaniale działa też na pracę mózgu – oczyszcza go, tym samym powodując, że mózg pracuje lepiej i wydajniej.
Ostropest plamisty: zastosowanie
Ze względu na silne działanie antyutleniające owoc ostropestu plamistego można wykorzystywać jako sposób na profilaktykę nowotworów, a także wydłużanie czasu remisji, zapobieganie przerzutom rakowym. Jako ziele wspomagające jest stosowane również w leczeniu cukrzycy insulinoniezależnej, w której poziom glikemii wyrównuje się raczej dietą i aktywnością fizyczną, niż insuliną.
Ostropest plamisty znajduje więc szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie, a także w leczeniu konwencjonalnym jako wspomaganie innych terapii. Stosowanie ziół w profilaktyce i wspomaganiu leczenia różnych schorzeń jest rozwiązaniem bardzo skutecznym, a przy tym bezpiecznym.
Niektóre schorzenia układu pokarmowego objawiają się w sposób dość nietypowy, na przykład w postaci wysypek czy łuszczycy. Ta dermatoza pojawia się przy upośledzeniu układu immunologicznego, a ostropest plamisty bardzo dobrze przywraca jego prawidłową pracę. W związku z tym leczenie łuszczycy można wspomagać poprzez zażywanie ostropestu.
Ostropest plamisty jest dodawany do różnych herbatek ziołowych w celu poprawienia ich jakości, zwiększenia dobroczynnego działania. Stosuje się go na przykład do herbatek stymulujących odchudzanie, ze względu na właściwości obniżające poziom cukru oraz cholesterolu we krwi, co ma ścisłą korelację z procesem utraty nadmiernej masy ciała.
Może być stosowany w suplementach diety o szerokim spektrum działania – od detoksykacyjnego, przez odchudzające, do poprawiającego koncentrację włącznie.
Ostropest plamisty można stosować w różnych postaciach. Można go kupić w postaci zmielonych nasion lub całych ziaren. Oczywiście dostępne są także drażetki czy kapsułki w aptekach z ostropestem plamistym. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby przygotować samodzielnie nalewkę z ostropestu na bazie czystego spirytusu i zmielonych ziaren ostropestu.
Nasiona ostropestu w postaci niezmielonej są najlepszym sposobem na to, by utrzymać w nich wszystkie cenne właściwości. Najlepiej mielić nasiona w młynku do kawy bezpośrednio przed ich spożyciem. Nie posiadają one konkretnego smaku, a zatem dobrze nadają się jako dodatek do kanapek, zup, jogurtów, czy wszelkich innych potraw.
Dobrym pomysłem jest również zakup oleju z ostropestu. Jest on rzadko dostępny i najlepiej szukać go w sklepach zielarskich lub sklepach ze zdrową żywnością. Taki olej spożywa się na zimno, bezpośrednio na łyżce przed jedzeniem. Zioło ostropestu można również wypijać w formie naparu – zmielony ostropest należy zalać wrzątkiem i przegotować, a następnie zostawić do przestygnięcia i wypić.
Olej z ostropestu może być wykorzystywany jako terapia przeciwzmarszczkowa. Kilka kropli wystarczy wmasować wieczorem w oczyszczoną i osuszoną skórę okrężnymi ruchami. Po kilku dniach takiej kuracji można zaobserwować wyraźną poprawę w stanie napięcia skóry i jej wyglądzie. Olej z ostropestu można również stosować do wszelkich maseczek na twarz, czy do masowania całego ciała. Można więc go znaleźć na liście składników w dobrej jakości szamponach czy odżywkach do włosów, a także w kremach i balsamach do ciała. Naparem z ostropestu można przemywać twarz niczym tonikiem. Wszelkie tego typu zabiegi kosmetyczne stosowane z odpowiednią częstotliwością na pewno nie zaszkodzą, a mogą przynieść pożądane efekty w postaci wyraźnie ładniejszej, gładszej skóry.
Ostropest plamisty: dawkowanie
Włączając do diety jakikolwiek suplement, warto zawsze zasięgnąć porady lekarza, szczególnie, jeśli chodzi o sposób dawkowania. Ostropest plamisty jest zielem bezpiecznym w stosowaniu, jednak jak każde zioło, istnieje optymalna granica dawkowania, której nie powinno się przekraczać. W przypadku ziołolecznictwa zastosowanie odpowiednich dawek ma ogromne znaczenie. Zawartość substancji aktywnych w zielu sprawia, że potrzebna jest konkretna ilość przyjętego preparatu, aby mógł on zacząć wykazywać swoje właściwości.
Poniżej pewnych dawek substancja aktywna nie ma szans zadziałać na właściwy organ, a powyżej zalecanego stosowania może nawet mieć działanie toksyczne. W przypadku spożywania ostropestu plamistego z pożywieniem lub w formie naparów, korzystną dla zdrowia dawką jest 1-2 łyżeczki zmielonych nasion dziennie. U osób o większej masie ciała można nieco zwiększyć tę dawkę, natomiast stosować minimalną zalecaną dawkę u osób o drobnej budowie ciała.
Olej z ostropestu również bardzo silnie działa na organizm osłaniając wątrobę i oczyszczając ją. Wskazana dzienna dawka to trzy razy dziennie przed posiłkiem po jednej łyżeczce. Bardzo istotny jest sposób oraz częstotliwość zażywania oleju z ostropestu. Aby substancje aktywne szybciej wchłonęły się z przewodu pokarmowego i były maksymalnie biodostępne, zaleca się spożywanie oleju przed jedzeniem, gdy żołądek nie jest wypełniony pokarmem i nie zalewa go nadmiar soków trawiennych.
Oczywiście stosowanie oleju z ostropestu w trakcie czy po jedzeniu nie wywoła negatywnych objawów ze strony przewodu pokarmowego, jednak jego działanie może się okazać zbyt słabe, a wręcz zerowe, dlatego jego stosowanie będzie pozbawione sensu. Zwiększanie dawek ziela w celu osiągnięcia szybszych lub spotęgowanych efektów zdrowotnych nie jest zalecane nie tylko ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych. Jak każda substancja czynna, sylimaryna ma swoje ograniczenia, jeśli chodzi o wchłanianie i zwiększenie substancji czynnej w organizmie może jedynie zwiększyć jej wydalanie.
Opinie lekarzy
Lekarze w większości są bardzo pozytywnie nastawieni do ziołolecznictwa, choć oczywiście nie jako jedynej formy leczenia. W przypadku choroby alkoholowej, w której istotnym krokiem leczenia jest odtruwanie organizmu, bardzo cenią oni wszelkie sposoby wspomagania terapii konwencjonalnej. W przypadku osób, które nadużywają alkoholu i obecnie są na terapii odwykowej, bardzo dobrym sposobem jest wspomaganie terapii ostropestem.
W przypadku łuszczycy najczęściej stosuje się farmakoterapię, ale wspomaga się leczenie właśnie ostropestem. Bardzo często przy marskości wątroby lekarze zalecają, aby wesprzeć terapię konwencjonalną ostropestem. Opinie lekarzy w przypadku tego ziela są wiec zaskakująco zgodne. Większość specjalistów uważa jednak, że najlepszym sposobem wspomagania swojego zdrowia jest stosowanie całych ziaren ostropestu, mielonych tuż przed spożyciem lub zażywanie oleju z ostropestu, zamiast zażywania tego ziela w postaci suplementów diety. Te ze względu na możliwą znikomą zawartość ostropestu w tabletce mogą okazać się nieskuteczne. Nie ma racjonalnego powodu spożywania ostropestu plamistego w postaci tabletki, jeśli jego zażywanie w naturalnej postaci ziaren jest łatwe, tanie i skuteczne.
Największym zaufaniem ostropest cieszy się u hepatologów. Wątroba jako organ, któremu szczególnie dedykowane jest ziele ostropestu, dobrze reaguje na sylimarynę. Tę substancję można znaleźć w wielu lekach na wątrobę, na przykład w Sylimarolu. Jednak wszelkie lekarstwa oprócz substancji czynnej zawierają też szereg substancji dodatkowych, które mogą nieznacznie wpływać na funkcjonowanie wątroby.
Przeciwwskazania
Ziele ostropestu nie wykazuje działania toksycznego, nawet przy długotrwałym stosowaniu. Wśród możliwych działań niepożądanych wymienia się jedynie dolegliwości przewodu pokarmowego, w tym na przykład działanie przeczyszczające. Nie zaleca się podawania ostropestu dzieciom poniżej 12. roku życia, a także kobietom w ciąży oraz w trakcie laktacji. Nie wynika to jednak ze szkodliwego działania ostropestu, lecz z braku badań, które potwierdzałyby jego absolutne bezpieczeństwo w tych stanach.
W niektórych przypadkach obserwuje się działania niepożądane związane z zażywaniem ostropestu. Mogą to być na przykład bóle głowy, swędzenie skóry, niestrawność, zgaga. Ostropest wykazuje również działanie krzyżowe przy alergiach na karczochy, dlatego nie powinny go stosować osoby uczulone na karczochy. Dodatkowo, zioło ostropestu może obniżać skuteczność stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych – jeden z jego składników może hamować enzym beta-glukuronidazy, który często występuje w tabletkach antykoncepcyjnych. Nie zaleca się stosowania ostropestu plamistego przy niedrożności przewodów żółciowych. Nie zaleca się po niego sięgać w przypadku ostrych zatruć. W przypadku kamicy woreczka żółciowego należy się skonsultować z lekarzem co do zażywania tego ziela.
Cena
Ostropest plamisty jest zielem bardzo powszechnie występującym praktycznie na całym globie. Stąd też jego pozyskiwanie i przetwarzanie jest stosunkowo niedrogie. 100g nasion ostropestu kosztuje około 5 złotych, natomiast 100 ml oleju – około 10 złotych. Również suplementy diety w postaci tabletek z wykorzystaniem tej rośliny nie są kosztowne. Należy jednak zastanowić się nad sensem stosowania ostropestu w postaci suplementu, zawierającego zaledwie wyciągi z tej rośliny, często w ilościach zmuszających do zażywania kilku tabletkach dziennie dla pożądanego efektu, skoro spożywanie tego ziela w czystej postaci jest równie wygodne, a może być skuteczniejsze ze względu na wyższą zawartość związków aktywnych. Tym bardziej, że suplementy na bazie ostropestu są droższe niż zmielone jego ziarna lub całe nasiona, które można kupić w sklepach ze zdrową żywnością.
