Mięta pieprzowa – działanie i zastosowanie zdrowotne oraz kulinarne
„Nawet dziecko spamięta do czego służy mięta. Nadwodna, leśna i polna zdrowia każdemu doda. Żołądek leczy i nerwy tajemne ziele mięty”.
Łucja Danielewska
Mięta pieprzowa należy do rodziny wargowych. Jest byliną pochodzącą ze skrzyżowania mięty nadwodnej z miętą zieloną. Prof. Stanisław Kohlmünzer twierdzi, że mięta zajmuje pierwsze miejsce w rankingu roślin leczniczych uprawianych w Polsce na większą skalę. Mięta rozmnaża się z rozłogów i jest bardzo łatwa w uprawie. Lubi wilgoć i częste nawożenie. Do suszenia używamy ściętych w suchy, słoneczny dzień przed południem gałązek mięty, zanim rozwiną się na niej kwiaty; miętę suszymy w cieniu.
Mięta wykorzystywana jest w przemyśle farmaceutycznym, perfumeryjnym, spożywczym, cukierniczym, spirytusowym i kosmetycznym.
Skład
Liście mięty pieprzowej zawierają do 4% olejku lotnego. Poza olejkiem mięta zawiera garbniki, kwas askorbinowy, karoten, rutynę, betainę, śladowe ilości olejku jasmonu i inne. Mentol wykazuje silne działanie bakteriobójcze, łagodnie przeciwbólowe, pobudza zakończenia nerwów czuciowych w błonach śluzowych i skórze, odpowiadających za odczuwanie temperatury (zastosowany miejscowo daje uczucie chłodu).
Działanie
Ziołowe herbaty mają bardzo szerokie spektrum działania ze względu na ich liczne właściwości. Herbata z mięty nie działa wybiórczo jedynie na konkretny narząd. Ma delikatne działanie antyseptyczne, dlatego warto ją pić profilaktycznie dla poprawy samopoczucia, jednak w cięższych schorzeniach nie zastąpi farmakoterapii. Ma lekkie działanie rozkurczowe – co jest bardzo przydatne w przypadku mięśni gładkich żołądka, nerek, czy mięśniówki jelit. W przypadku nerwobólów może być bardzo skuteczna do rozluźniania mięśni i łagodzenia napięcia stresowego.
Działa też przeciwwymiotnie – dlatego zaleca się jej picie w przypadku wszelkich nieżytów żołądka, niestrawności, chorób przebiegających z wymiotami. Należy jednak ostrożnie stosować ją w ciąży, ponieważ jej nadmiar może być niebezpieczny dla płodu. Tak więc herbata z mięty ma działanie relaksujące, rozluźniające mięśnie, poprawia perystaltykę jelit, zapobiega wzdęciom i pomaga w trawieniu posiłków.
Łagodzi też zaparcia i ma delikatne działanie przeciwbólowe. Jest to szczególnie cenna właściwość w przypadku świątecznego przejedzenia – kiedy brzuch boli bez konkretnej przyczyny, a dolegliwości żołądkowo-jelitowe stają się nieznośne.
Zastosowanie mięty
W polskich domach herbata z mięty jest bardzo popularną herbatką, która znajduje zastosowanie dość często. Podaje się ją na przykład dzieciom uskarżającym się na bóle brzucha o nieznanej etiologii, bez wyraźnej przyczyny.
Zdrowotne
Herbatka z mięty pozwala im się zrelaksować, rozluźnić mięśnie, ma działanie przeciwskurczowe i antyseptyczne, więc w wielu przypadkach może rzeczywiście pomóc na niewielkie dolegliwości brzuszne. Często pije się takie napary w sytuacjach stresowych – podczas nauki do egzaminów dużo lepiej sprawdzi się herbatka miętowa, niż hektolitry kawy. Uspokajając może przyczynić się do lepszego snu, lepszej regeneracji mózgu, a tym samym – do sprawniejszego przyswajania wiedzy pomimo tego, że nie spędza się całej nocy nad książkami.
Herbata miętowa pomaga na wszelkie dolegliwości żołądkowe, które biorą się ze zwykłego przejedzenia – pozwala strawić to, co się zjadło, likwiduje bóle brzucha, zmniejsza uczucie pełności i wzdęcia. Oprócz tego, wypijanie herbaty tuż po posiłku zmniejsza ochotę na podjadanie słodyczy. To dobry sposób w odchudzaniu, aby po posiłku móc sobie odmówić deseru, i tym samym szybciej osiągnąć upragnioną wagę. Oprócz zmniejszania ochoty na słodycze, mięta pomaga w odchudzaniu również poprzez poprawienie perystaltyki jelit i usprawnienie metabolizmu.
Mięta ze względu na swoje odświeżające właściwości oraz ożywczy aromat jest polecana również jako ziele przeciwwymiotne – „uspokaja” żołądek i sprawia, że przestaje się mieć nudności. Warto stosować ją również na zgagę. Mięta łagodzi pieczenie w przełyku i jest dużo lepszym sposobem na zgagę, niż na przykład kawa czy herbata, której w czasie zgagi nie należy wcale spożywać, ponieważ nasila wydzielanie kwasów żołądkowych.
Mięta zawiera garbniki katechinowe, które działają uszczelniająco na ścianę jelit, tym samym sprawiając, że stolce są mniej luźne (działanie zapierające). Dodatkowo, działanie antyseptyczne mięty powoduje, że bakterie odpowiedzialne za występowanie biegunki są mniej aktywne. Inaczej mówiąc – przy biegunkach lub zbyt częstym wypróżnianiu warto profilaktycznie pić herbatki z mięty.
Ze względu na działanie rozluźniające i antyseptyczne, stosuje się napary z mięty pieprzowej do inhalacji. Orzeźwiający aromat sprawia, że inhalacja staje się przyjemna, a substancje aktywne rozluźniają wydzielinę w nosie, powodują sprawniejsze jej wydostawanie się na zewnątrz, działają antyseptycznie na drogi oddechowe.
Kulinarne
Najczęściej stosuje się ją w formie herbatki. Używa się jej także (zarówno świeżej jak i suszonej) do wielu koktajli, i innych napojów chłodzących (także alkoholowych), dodaje się do past z sera, sałatek owocowych i warzywnych, do groszku z marchewką, do herbaty i kakao. Mięta jest składnikiem farszy mięsnych, kisieli, galaretek oraz potraw z ryb.
We Włoszech świeżej posiekanej mięty używa się do faszerowanych karczochów, szpinaku, ziemniaków, sałatki z pomidorów, frytek, jak również do kotletów wieprzowych i pieczeni z baraniny.
Parzenie herbatki miętowej
Herbata z mięty to napój bardzo powszechnie dostępny – nie tylko w sklepach zielarskich czy aptekach, ale również w marketach na półkach z herbatami. Jest poza tym zielem bardzo tanim, dlatego też warto zawsze mieć herbatę w saszetkach w swojej kuchennej szafce. Jej parzenie jest bardzo proste – wystarczy torebkę herbaty miętowej lub suszonych liści zalać wrzątkiem i potrzymać kilka minut pod przykryciem.
Najlepiej pić gorącą, po wystudzeniu do przyswajalnej temperatury, gdyż temperatura napoju również będzie miała działanie pobudzające metabolizm. Miętę można pić na zimno lub na gorąco, jako mieszankę ziołową, z dodatkiem innych herbat i przypraw. Herbata z mięty powinna być jednak spożywana na świeżo – maksymalnie kilka godzin po zaparzeniu, aby nie straciła swojego smaku i aromatu.
Skutki uboczne
Wydawać by się mogło, że tak niewinnie wyglądające zioła można pić w dowolnych ilościach. Jednak nie do końca jest to prawdą, gdyż każde ziele zawiera pewną ilość substancji aktywnych, które wywierają konkretny wpływ na organizm człowieka. Gdy stężenie substancji aktywnych osiągnie w organizmie pewien poziom, wówczas mogą one mieć działanie negatywne, a wręcz toksyczne.
Oczywiście tak samo, jak regularne picie naparów ziołowych nie przynosi piorunujących efektów pozytywnych, tak samo przedawkowanie ich nie powinno mieć bardzo spektakularnych skutków ubocznych. Niemniej jednak, mogą one wystąpić, warto więc mieć to na uwadze stosując przewlekle lub w dużych ilościach jakiekolwiek ziele.
Szczególna ostrożność, jak zresztą w przypadku każdego innego ziela, należy zachować będąc w ciąży. Można w tym czasie spożywać miętę wyłącznie w postaci herbat ziołowych. Herbata miętowa wspaniale łagodzi nudności i radzi sobie ze wzdęciami ciążowymi. Stosowanie mięty w postaci olejku byłoby w tym stanie niewskazane ze względu na zbyt silne działanie.
Nie ma określonej górnej granicy picia herbaty miętowej w ciąży, ze względu na brak takich badań. Jak ze wszystkim innym, również i w tym przypadku trzeba po prostu zachowywać zdrowy rozsądek. Wypicie 2-3 filiżanek herbaty miętowej dziennie w czasie ciąży nie powinno zaszkodzić płodowi, a na pewno pomoże przyszłej mamie. W razie jakichkolwiek wątpliwości, warto zawsze poprosić o poradę swojego lekarza.
Herbaty miętowej nie powinny też spożywać osoby, u których stwierdzono nadwrażliwość na substancje czynne występujące w mięcie lub alergie pokarmowe na miętę. Dużo bezpieczniejsze jest jednak stosowanie we wszelkich przypadłościach herbaty z mięty, aniżeli olejku miętowego.
Duże dawki olejku miętowego lub mentolu mogą jednak porazić ośrodkowy układ nerwowy, a u niemowląt prowadzić do zatruć, a nawet zatrzymania oddechu i serca. Zbyt duże dawki olejku miętowego mogą również wywołać wymioty, ból brzucha, zachwianie równowagi i głęboki sen. Stosowany zewnętrznie może być przyczyną pokrzywki, przekrwienia skóry, bólu głowy. Są też osoby, szczególnie małe dzieci, uczulone na olejek miętowy. Zatem również z miętą, jak i wszystkimi innymi ziołami należy zachować ostrożność.
