Arnika górska jest rośliną, która znana jest ze swoich właściwości leczniczych. Już od dawna była wykorzystywana przez zielarzy i aptekarzy. Co ciekawe, wyróżnia się aż 30 różnych odmian arniki, jednak w Polsce występuje tylko jedna, która znajduje się w grupie gatunków narażonych na wyginięcie. Z tego właśnie powodu, obecnie, surowiec lekarski pochodzi jedynie z upraw. Arnika górska, zwana również kupalnikiem górskim czy pomurnikiem górskim, może być stosowana zarówno do użytku zewnętrznego w postaci rozmaitych kosmetyków, a także doustnie, na przykład w formie nalewki. Mimo, że nie należy ona do najpopularniejszych ziół stosowanych w polskich domach, to bez wątpienia powinniśmy korzystać z jej dobroczynnych właściwości.
Biologia i uprawa
Arnika górska naturalnie występuje na terenach podgórskich i górskich Europy. W Polsce najczęściej można ją spotkać na Pojezierzu Mazurskim, Karpatach i Sudetach, rzadziej na Dolnym Śląsku i Wyżynie Małopolskiej.
Kupalnik górski charakteryzuje się barwnymi, pomarańczowo-żółtymi kwiatami o delikatnym zapachu. Są one miododajne, dlatego zwabiają liczne owady, szczególnie pszczoły.
Roślina ta najłatwiej rozmnaża się przez kłącza, gdyż nasiona dają marne efekty. Arnika górska preferuje glebę piaszczystą z dostępem do dużej ilości promieni słonecznych.
Arnika górska – właściwości
Arnika górska zawiera wiele drogocennych składników (webmd.com). W jej kwiatach znajdują się związki, takie jak flawonoidy, fitosterole, karotenoidy, arnicyna, saponina, kwasy organiczne, sole mineralne, trójterpeny, olejki eteryczne i wiele innych. Kłącza rośliny, jaką jest arnika górska, poza olejkami eterycznymi, bogate są także w żywice, inulinę, skrobię, śluzy i liczne garbniki, które wykazują pozytywne i szerokie działanie na układ pokarmowy.
Jakie są zatem właściwości tej rośliny? Kwiaty arniki górskiej posiadają przede wszystkim właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne i przeciwreumatyczne. Roślina ta łagodzi różnego rodzaju bóle, między innymi nerwobóle, poprawia wydolność serca, a także ciśnienie krwi. Posiada także właściwości związane ze wzmacnianiem i uszczelnianiem ścian naczyń krwionośnych oraz zapobieganiem powstawania obrzęków i zakrzepów.
Działanie i zastosowanie arniki górskiej
Ziele to wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe, przeciwwirusowe, wzmacniające, uszczelniające oraz moczopędne. Arnika górska przyjmowana w postaci herbaty pobudza wydzielanie soków trawiennych i jest polecana w różnych schorzeniach układu pokarmowego. Można ją stosować również w stanach zapalnych dziąseł oraz jamy ustnej.
Z uwagi na takie właściwości jak rozszerzanie naczyń wieńcowych i obniżanie ciśnienia krwi, arnika górska jest polecana w profilaktyce nadciśnienie tętniczego oraz choroby wieńcowej. Pomurnika górskiego można także wykorzystywać do stymulacji układu nerwowego, a także do leczenia wstrząśnień mózgu. Preparaty z arniki górskiej polecane są również osobom posiadającym niską odporność na infekcje.
Warto wiedzieć, że arnika górska jest coraz częściej wykorzystywana również w kosmetyce, gdyż służy do pielęgnacji wymagającej cery naczyńkowej, sprawiając, że widoczne pajączki po prostu znikają. Pomocna jest w niektórych stanach zapalnych skóry, likwiduje obrzęki i poprawia jej koloryt.
Siniaki i stłuczenia
Zewnętrznie stosuję się tę roślinę przede wszystkim w postaci maści, gdyż zmniejsza ona wysięki zapalne, obrzęki oraz leczy skutki skręceń, stłuczeń i innych urazów mechanicznych, takich jak siniaki czy krwiaki. Co więcej, arnika górska działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo do tego stopnia, że może być także wykorzystywana w leczeniu dolegliwości reumatycznych.
Kupalnik górski a naczynka
Maść z arniki górskiej w kosmetyce stosuje się głównie na twarz, szczególnie w przypadku pękających naczynek, gdyż substancje odżywcze w niej zawarte wzmacniają ściany naczyń krwionośnych zapobiegając ich uszkodzeniom i pękaniu.
Pod oczy
Arnika górska aplikowana w postaci kremu pod oczy zmniejsza opuchnięcie, a wyrównując koloryt sprawia, że charakterystyczne cienie pod oczami zostają rozjaśnione, przez co stają się mniej widoczne. Redukuje także skutki zmęczenia, nadając skórze świeży i zdrowy wygląd.
Trądzik i wypryski
Osoby zmagające się z cerą problematyczną, tłustą lub skłonną do wyprysków bez wątpienia powinny zainteresować się preparatami utworzonymi na bazie arniki górskiej. Dzięki swoim specyficznym właściwościom roślina ta pomaga w walce z trądzikiem pospolitym, a ponadto łagodzi stany zapalne skóry. Tymol i kwas chlorogenowy zawarte w ekstrakcie z arniki górskiej, doskonale dezynfekują skórę oraz są przydatne w zwalczaniu bakterii, wirusów i grzybów.
Hemoroidy
W przypadku problemu z żylakami odbytu, należy stosować preparaty o działaniu przede wszystkim przeciwzapalnym. Maści z arniką górską, rozpraszając nagromadzone osocze i limfę zmniejszają obrzęk, obkurczają zmianę oraz łagodzą ból.
Żylaki
Substancje czynne pozyskiwane z ekstraktów tej rośliny są wykorzystywane w leczeniu żylaków, ponieważ mają zdolność przenikania przez naskórek i docierania do głębiej położonych warstw skóry. Arnika górska poprawia krążenie oraz zapobiega cofaniu się krwi, które jest główną przyczyną żylaków. Właściwości wzmacniające i uszczelniające zapobiegają rozciąganiu żył i innym uszkodzeniom.
Blizny
Ostatnie badania wykazały, że wyciągi z tej rośliny przyspieszają proces gojenia się blizn. Takie wyniki potwierdzają zasadność stosowania maści z arniki górskiej w celu usuwania śladów po ranach czy zabiegach chirurgicznych, wykorzystując jej działanie zwiększające ukrwienie i natłuszczające.
Jak stosować kupalnik górski?
Arnika górska jest szeroko stosowana w medycynie, zarówno zewnętrznie, w postaci maści, żelu czy kremu, a także wewnętrznie jako herbata z kwiatów rośliny. Dodawana jest także do szamponów i płukanek o działaniu przeciwłupieżowym oraz do kosmetyków przeciwłuszczycowych.
Tabletki i preparaty
Na rynku dostępne są różne preparaty, które zawierają wyciąg z arniki górskiej. Najpopularniejsze z nich to maści i kremy, na przykład maść arnikowa firmy Elissa, w której składzie znajduje się niemal wyłącznie ekstrakt z kwiatostanu arniki górskiej czy krem regenerujący do skóry z obrzękami firmy Bioderma.
Wśród tabletek przeważają środki homeopatyczne (NCBI), takie jak Arnica Montana firmy BOIRON o potencjach 6 CH lub 30 CH. Lek ten jest dostępny w aptece, bez recepty, jedynie za kilka złotych. Do produkcji preparatów homeopatycznych wykorzystuje się kłącza i kwiaty arniki górskiej, a także łodygi i liście.
Herbata
Napar z ziela arniki górskiej jest bardzo prosty do przyrządzenia. W tym celu 2 łyżeczki ziela należy zalać 0,25 l wrzącej wody, a po 10 minutach parzenia przecedzić. Wypicie tak sporządzonego napoju wspomaga krążenie i wydolność serca. Jeśli chcemy zastosować napar w formie okładu, należy go jedynie dodatkowo przestudzić.
Maść i żel
Maści i żele z arniki przeznaczone są do zewnętrznego stosowania miejscowego. Arnika górska w postaci okładu najlepiej sprawdza się w przypadku urazu kończyn, którym towarzyszy opuchlizna.
Nalewki
Arnika górska w formie nalewki powinna być stosowana głównie zewnętrznie. Taką nalewkę można przyrządzić samodzielnie w domu. W tym celu garść kwiatów tej rośliny należy zalać 0,5l spirytusu i odstawić na około tydzień. Gotowa nalewka może służyć do nacierania mięśni i stawów lub jako płukanka do jamy ustnej, jednak w tym przypadku należy pamiętać o jej rozcieńczeniu.
Olej
Olej z arniki górskiej powstaje w procesie moczenia suchych płatków arniki w oleju słonecznikowym. Ma on przyjemny zapach, podobny do cynamonu i barwę pomarańczowo–brunatną. Służy do stosowania zewnętrznego, gdzie aplikowany na skórę twarzy, szyi i dekoltu wykazuje działanie przeciwstarzeniowe. Arnika górska stosowana jako olej jest bardziej skoncentrowanym, mocniejszym preparatem niż maść czy krem.
Krem
Zaletami kremów z tej rośliny jest działanie nawilżające i odżywiające. Mogą one być stosowane do codziennej pielęgnacji całego ciała. Skóra ciała po użyciu kremu z arniki górskiej pozostaje miękka i elastyczna.
Tonik
Tonik z arniki górskiej służy do przemywania każdego typu skóry z rozszerzonymi naczynkami krwionośnymi oraz skłonnością do rumienienia. Ponadto przywraca skórze jej naturalne pH i zapewnia uczucie świeżości. Korzyści, jakie posiada arnika górska, szczególnie doceniają osoby ze skórą wrażliwą, gdyż nie powoduje ona uczuleń czy alergii.
Skutki uboczne i przeciwwskazania
Arnika górska, jak każdy preparat leczniczy, może powodować uczulenia, szczególnie alergię kontaktową. Jej przedawkowanie może skutkować wymiotami, biegunką, zawrotami i bólami głowy, problemami z sercem czy omdlenia. Badania wykazały również, że przewlekłe stosowanie zewnętrzne maści z arniki górskiej może prowadzić do zniszczenia tkanek czy nawet martwicy.
Jako krem lub maść, arnika górska nie powinna być aplikowana bezpośrednio na otwarte rany, a także stosowana w czasie ostrych stanów zapalnych skóry. Ponadto, nie wolno korzystać z tej rośliny w przypadku stanów przedzawałowych, zapalenia błony śluzowej żołądka i jelit czy krwawienia z przewodu pokarmowego, gdyż jej działanie może to krwawienie nasilić. Przyjmowanie preparatów z arniki górskiej nie jest także polecane kobietom w czasie ciąży i karmienia piersią.
