Chaber bławatek jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią, która wykazuje wyjątkowe działanie jako naturalny środek leczniczy. Pszczoły pozyskują z niego nektar do produkcji miodu chabrowego. Rośnie on w Europie i Azji, głównie w rejonach Syberii Zachodniej. Bez problemu można go także spotkać wśród łanów zbóż i na łąkach, gdzie wyróżnia się pięknymi, niebieskimi kwiatami.
Właściwości lecznicze chabra bławatka znane są już od setek lat, jednak do dzisiaj niewiele osób wie o jego szerokim zastosowaniu. Pomimo, że wielu uważa go za zwyczajny chwast, coraz częściej jest doceniany z uwagi na swoje działanie żółciopędne, moczopędne i przeciwzapalne. Stosowanie bławatka może być zarówno zewnętrzne w formie kąpieli czy kosmetyków, a także doustne jako nalewka czy herbata.
Biologia i uprawa
Chaber bławatek należy do rodziny roślin astrowatych i posiada szaro- zielone lancetowate liście oraz wzniesioną łodygę. Wytwarza on pojedyncze kwiaty o charakterystycznej niebieskiej barwie. Istnieją także odmiany o kwiatach czerwonych, różowych czy białych.
Swoim kolorowym okwiatem i słodkim zapachem, chaber przyciąga pszczoły, a także inne owady. Okres kwitnienia rośliny trwa od maja do sierpnia. Co ciekawe, chaber bławatek posiada nektarniki pozakwiatowe, dzięki którym nawet po przekwitnięciu rośliny, pszczoły mogą zbierać z niego nektar.
Pomimo delikatnego wyglądu, bławatek nie ma dużych wymagań i jest łatwy w uprawie. Preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione i gleby przepuszczalne, ubogie w wapń. W ogrodzie, komponując się z innymi kwiatami, tworzy barwne rabaty.
Warto wiedzieć, że chaber świetnie nadaje się do suszenia. Jego kwiaty najlepiej zbierać rano, w słoneczny i pogodny dzień. Proces suszenia powinien odbywać się w suchym, przewiewnym i zacienionym miejscu, aby uchronić je przed wyblaknięciem, którego konsekwencją jest utrata właściwości leczniczych rośliny.
Chaber bławatek – właściwości
Swoje charakterystyczne lecznicze właściwości chaber bławatek zawdzięcza przede wszystkim silnym antyoksydantom – flawonoidom – które mają działanie moczopędne, przeciwzapalnie, uszczelniające naczynia krwionośne i spazmolityczne.
W bławatku są także obecne kwasy organiczne, które mają właściwości antybakteryjne, żółciopędne, stymulujące produkcję soku żołądkowego i śliny. Zioło to zawiera też garbniki roślinne o działaniu przeciwutleniającym, przeciwkrwotocznym oraz ściągającym.
Roślina ta zawiera również sole mineralne oraz mangan, który jest niezbędny w organizmie człowieka do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Niewiele osób wie, że chaber zawiera pokaźną dawkę witaminy C, wzmacniającej odporność, zwalczającej wolne rodniki i mającej działanie przeciwnowotworowe.
Działanie i zastosowanie bławatka
Chaber bławatek, za względu na swoje moczopędne i przeciwzapalne właściwości jest polecany osobom zmagającym się z dolegliwościami ze strony układu moczowego. Pomaga w leczeniu przewlekłych chorób nerek czy zapalenia pęcherza.
Dzięki swojemu przeciwbakteryjnemu działaniu, chaber wspiera także walkę z infekcjami w obrębie jamy ustnej. Stosowany w formie płukanki, wspomaga leczenie chorób, takich jak zapalenie gardła, grzybica i zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.
Napar z kwiatów chabra można stosować zewnętrznie w przypadku niektórych chorób oczu. Przyniesie on ulgę szczególnie podczas stanu zapalnego brzegu powiek oraz zapalenia spojówek. Kwiat ten posiada również działanie kojące, które zapobiega niekorzystnym skutkom związanym ze szkodliwym działaniem monitorów i ekranów telewizyjnych.
Trądzik
Chaber występuje w preparatach przeciwtrądzikowych, dzięki swojemu zmiękczającemu, przeciwzapalnemu i przeciwbakteryjnemu działaniu. Doskonale sprawdza się także przy cerze mieszanej lub tłustej ze skłonnościami do zmian trądzikowych, gdyż ograniczając wydzielanie nadmiernej ilości sebum, łagodzi zmiany wywołane łojotokiem.
Na skórę i włosy
Płukanki z chabra doskonale sprawdzają się w przypadku problemów skórnych. Dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu wspomagają leczenie grzybicy skóry głowy i łupieżu. Natomiast w przypadku rozległych stanów zapalnych skóry całego ciała zaleca się kąpiele lecznicze w ciepłej wodzie z dodatkiem naparu z bławatka.
Co więcej, roślina ta jest również wykorzystywana do pielęgnacji włosów, gdyż dzięki cyjaninie wyrównuje ich koloryt, a także pomaga zniwelować żółty odcień włosów siwych lub rozjaśnianych. Ograniczając pracę gruczołów łojowych, chaber sprawia, że włosy mniej się przetłuszczają, a jednocześnie pozostają lśniące i odżywione.
Jak stosować bławatek?
Charakterystyczne, niebieskie kwiaty chabra bławatka można zbierać samemu w okresie od maja do sierpnia i suszyć same płatki kwiatów, bez kielicha. Można też zakupić wysuszony kwiat w sklepach zielarskich i aptekach, a nawet w formie gotowych preparatów czy jako ziołową herbatę w torebkach.
Napar
Napar z chabra bławatka stosowany doustnie działa wspomagająco w przypadku chorób, takich jak kamica nerkowa, odmiedniczkowe czy kłębuszkowe zapalenie nerek. Jest także pomocny w obrzękach wywołanych zatrzymywaniem wody i soli w organizmie. Działanie to jest konsekwencją obecności glikozydów antocyjanowych, czyli związków, które nadają chabrom niebieski kolor.
Zewnętrznie stosuje się napar z kwiatów bławatka w postaci okładów na rozszerzone naczynka, gdyż substancje aktywne w nim zawarte wzmacniają ściany naczyń włosowatych i sprawiają że „pajączki” są mniej widoczne.
Herbata
Z suszonych kwiatów bławatka można w bardzo prosty sposób przyrządzić herbatę. Wystarczy zalać kwiaty wrzątkiem, przykryć talerzykiem i pozostawić do zaparzenia na około 15 minut. Herbatę należy pić dwa razy dziennie po pół szklanki.
Taka herbata wypita po posiłku wspomaga procesy trawienne, a także wspiera funkcjonowanie wątroby oraz woreczka żółciowego. Co więcej, ma właściwości moczopędne, przeciwdziałając tworzeniu się piasku czy kamieni w nerkach.
Nalewka
Aby wykonać nalewkę z bławatka, należy 5 łyżek kwiatów tej rośliny umieścić w szklanym pojemniku, zasypać cukrem i zalać około 500 ml wódki. Następnie powinniśmy taki pojemnik szczelnie zamknąć i odstawić na tydzień. Tak powstała nalewka, po odcedzeniu przez sito o drobnych oczkach, polecana jest do spożycia w przypadku chorób układu moczowego i zaburzeń pracy wątroby lub do odkażania skóry.
Kosmetyki z chabrem
Chaber bławatek ceniony jest także w kosmetyce, dlatego ekstrakt z niego możemy znaleźć w produktach, takich jak szampony, odżywki do włosów, płyny do demakijażu oraz płyny do higieny intymnej. Stosuje się go jako źródło niebieskiego barwnika, nadającego barwę tkaninom czy kosmetykom.
Najczęściej używanymi w kosmetyce preparatami, zawierającymi wyciągi z chabra bławatka są kremy do twarzy i pod oczy, ponieważ produkty te delikatnie rozjaśniają cienie pod oczami i zmiękczają suchą skórę. Co więcej, wyrównują koloryt skóry twarzy oraz nie powodują alergii czy uczuleń.
Kwiat bławatka – tonik do skóry
Aby wykonać tonik do skóry powinniśmy kilka łyżek suszonych płatków zalać szklanką wrzącej wody i odstawić na kilkanaście minut do zaparzenia. Po ostudzeniu płynu, należy 2 razy dziennie przemywać twarz wacikiem kosmetycznym zamoczonym w toniku.
Chaber bławatek aplikowany na skórę twarzy w postaci toniku silnie ją nawilży i nawodni, zredukuje przebarwienia oraz przywróci jej naturalne pH.
Miód chabrowy
Jak rozpoznać prawdziwy bławatkowy miód? Można go poznać po bursztynowej barwie w stanie płynnym, która wraz z naturalnym procesem krystalizacji zmienia się na bardziej matową. Miód ten jest aromatyczny, a jego zapach jest podobny do woni kwiatów bławatka. Składa się głównie z glukozy i fruktozy, a także pierwiastków, takich jak sód, fosfor czy potas.
W miodzie chabrowym wykryto największą wśród wszystkich miodów zawartość lizozymu, który ma zdolność do rozpuszczania błon komórkowych bakterii, wykazuje właściwości przeciwgrzybicze czy nawet przeciwnowotworowe. Miód ten wzmacnia odporność oraz chroni organizm przed bakteriami i wirusami, dzięki czemu stosuje się go pomocniczo przy antybiotykoterapii.
Oprócz właściwości leczniczych, miód bławatkowy jest ceniony jako dodatek do potraw. Jego smak i charakterystyczny zapach stanowią doskonałe dopełnienie wielu letnich napojów. Specyficzny, lekko gorzki posmak sprawia, że miód ten jest wykorzystywany w przygotowywaniu marynat do mięs lub jako składnik sosów.
Przeciwwskazania
Nie zaleca się przyjmowania preparatów na bazie bławatka kobietom w czasie ciąży i karmienia piersią, z uwagi na brak danych dotyczących jego wpływu na organizm dziecka. Chaber bławatek może wywołać reakcję alergiczną u osób uczulonych na rośliny z rodziny astrowatych, do której on należy.
Roślina ta może również zawierać niewielkie ilości kwasu pruskiego, dlatego niekiedy działa trująco na zwierzęta, głównie krowy i konie.
