Melisa lekarska – uprawa, działanie i zastosowanie lecznicze

Melisa lekarska jest byliną charakteryzującą się silnym zapachem przypominającym cytrynę oraz lekko gorzkim, korzennym smakiem. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego oraz z Azji Środkowej,ale jej uprawy można znaleźć na całym świecie, a Polska nie stanowi tu wyjątku. Ze względu na wydzielany zapach melisa nazywana jest też cytrynowym zielem, a właściwości melisy sprawiają, że stanowi ona doskonały roślinny lek, jak również jest doskonałą przyprawą w kuchni.

W lecznictwie wykorzystywane są górne części jej łodygi z kwiatami oraz liście. Melisa lekarska posiada wiele właściwości leczniczych, spośród których należy wymienić jej uspokajające działanie w niektórych postaciach  neurastenii, astmy, bezsenności i nerwicach serca. Stosowana jest również przy bólach menstruacyjnych. Dobroczynnie wpływa też na zwiększenie apetytu i usprawnienie trawienia, a także polecana jest w chorobach żołądka, niestrawności, zaparciach i wzdęciach.

Uprawa melisy lekarskiej

Melisa lekarska to roślina, którą sami możemy uprawiać w przydomowym ogródku, a także w doniczce na balkonie, czy nawet w mieszkaniu. To krzewinka tworząca kępy osiągające w dobrych warunkach uprawowych do 60 centymetrów średnicy, składające się z gęsto ułożonych pędów z maleńkimi włoskami na łodyżkach o wysokości maksymalnie do 60 centymetrów. Melisa posiada niewielkie, ząbkowane na brzegach liście o soczystej zielonej barwie. Okres jej kwitnienia przypada na czas od czerwca do sierpnia, a kwiaty melisy są drobne, średnio atrakcyjne żółtawo- białe.

Melisa lekarska najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i osłoniętych od wiatru. Jest na tyle uniwersalną i niewymagającą rośliną, że jej uprawa powiedzie się także w półcieniu, a nawet w cieniu, choć może ona osiągać mniejsze rozmiary i będzie mniej aromatyczna.

Ziele to lubi glebę żyzną, wilgotną, a jednocześnie dość przepuszczalną, bogatą w wapń oraz makro- i mikroelementy. Jesienią korzystnie jest otulić dolną partię krzewinki kompostem, co stanowić będzie dobry nawóz, a także osłonę jej  korzeni przed mrozami.

Zbiór ziela melisy następuje dwa razy w sezonie: na krótko przed rozpoczęciem kwitnienia- na początku czerwca oraz po zakończeniu kwitnienia- pod koniec sierpnia. Wówczas ścina się pędy kilka centymetrów nad ziemią. Jeśli chodzi o zbieranie pojedynczych listków, można to czynić przez cały sezon. Zbiory najkorzystniej jest przeprowadzać w suche, słoneczne dni popołudniami, ponieważ wtedy roślina posiada najwięcej olejku eterycznego i najintensywniej pachnie.

Właściwości

Nie od dziś wiadomo, że napar z melisy to napój zapewniający długowieczność. Takie przeświadczenie powstało z uwagi na cenne właściwości zdrowotne melisy. Najogólniej można powiedzieć, iż ziele to wspomaga leczenie wielu dolegliwości, w tym grypy i przeziębienia, jednocześnie wzmacniając organizm.

Herbata melisa regularnie wypijana działa kojąco na układ nerwowy, stąd często podawana jest ona osobom chorującym na depresję, czy borykającym się z różnymi stanami lękowymi. To jednak nie jedyne dobroczynne działanie. Melisa posiada właściwości wiatropędne i równocześnie łagodzi skurcze przewodu pokarmowego. Warto stosować ją zatem nie tylko po to, aby zredukować stres, ale i na niestrawność.

Wypijając filiżankę herbaty z melisy dziennie można uporać się ze stresem i problemami ze snem, a także z bólami głowy. Dzięki działaniu rozkurczającemu zaleca się picie tego naparu po spożyciu ciężkostrawnych potraw typu zupa grochowa, dania z fasolą w roli głównej, czy bigos. Można sięgnąć też po herbatę z melisy, aby poprawić swoje trawienie. Część osób uważa, iż napar z melisy to napój, który pomaga w leczeniu tarczycy z nadczynnością. Wszystko to sprawia, że herbatka ta jest warta, by sięgać po nią regularnie.

Działanie melisy lekarskiej

Melisa posiada liczne właściwości, które plasują ją na liście roślin uznawanych za naturalny lek wspomagający funkcjonowanie naszego organizmu. I tak herbata z melisy działa wzmacniająco na serce, mózg, macicę, układ trawienny oraz rozkurczowo i przeciwskurczowo na mięśnie gładkie jelit. Redukuje  napięcie mięśni jelita grubego. Melisa charakteryzuje się działaniem przeciwbólowym, przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym. Jest środkiem napotnym, łagodzi bóle menstruacyjne i wpływa regulująco na menstruację.

Herbatka z melisy łagodzi nadmierną pobudliwość układu nerwowego, działa łagodnie uspokajająco, dlatego polecana jest osobom w stanach nerwicowych i depresyjnych. Wzmacnia pamięć, a także zapobiega niedokrwistości, jest środkiem  zwiększającym laktację u kobiet karmiących. Wykazuje także łagodne działanie moczopędne, nasenne i przeciwzapalne.

Udowodnione jest ponadto, iż melisa lekarska skutecznie hamuje rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie choroby wrzodowej żołądka, a także zapobiega powstawaniu miażdżycy, skutecznie zmniejszając poziom cholesterolu w organizmie. Napar z melisy to znakomity sposób na to, by zmniejszyć ryzyko stłuszczenia wątroby.

Warto wiedzieć ponadto, iż melisa lekarska zawiera w swoim składzie polifenole, beta-karoten i witaminę E, czyli składniki, które mają właściwości antyoksydacyjne. To właśnie dzięki nim opóźniany jest proces starzenia się komórek organizmu, co powinny docenić zwłaszcza kobiety.

Herbata melisa pita regularnie poprawia pamięć i koncentrację, a w przypadku osób chorujących na chorobę Alzheimera poprawia ich funkcje poznawcze, przede wszystkim zaś rozpoznawanie i zapamiętywanie.

Melisę lekarską stosuje się wewnętrznie, sporządzając z niej napary, wywary, wino melisowe, wodę melisową oraz olejki i odwary, których używa się na określone schorzenia, jak również zewnętrznie w postaci okładów w przypadku owrzodzeń, urazów, obrzęków, ukąszeń owadów i bólu stawów. Często wykorzystuje się też działanie antyseptyczne oraz oczyszczające melisy, która wykorzystywana jest do pielęgnacji włosów, zwłaszcza zaś przetłuszczających się.

Zastosowanie lecznicze melisy lekarskiej

Melisa lekarska ze względu na swoje właściwości prozdrowotne znajduje zastosowanie w lecznictwie,ale także używana jest jako roślina przyprawowa. Jej świeże listki stanowią doskonały dodatek do sałatek, wszelakich deserów, czy lodów. Jest ona urokliwym elementem dekoracyjnym.

Zapach melisy przypominający aromat skórki cytrynowej sprawia, że z powodzeniem może być ona używana w jej zastępstwie jako przyprawa do zup owocowych, sosów ziołowych i na bazie majonezu, sałaty, ryżu, marynat, grzybów, jaj i mięsa, zwłaszcza cielęciny i drobiu. Znakomita także do ryb morskich. Jeśli natrzemy rybę suszonymi lub obłożymy na godzinę  świeżymi listkami melisy, usunie ona lub złagodzi specyficzny zapach morskiej ryby. Z melisy lekarskiej można przyrządzić między innymi koktajl, nalewki i alkohole, a także sorbety, lemoniady, a także sos ziołowy do jaj na twardo, twaróg z ziołami oraz kurczaka z melisą.

Melisa zatem jest rośliną, która przyjemnie pachnie, urokliwie prezentuje się na rabatach kwiatowych wśród innych roślin. Do tego trzeba dodać jeszcze jeden jej atut; cena melisy lekarskiej jest na tyle niewygórowana, że śmiało możemy korzystać z jej dobroczynnego działania, popijając herbatę z jej ziela, a także cieszyć się potrawami wzbogaconymi jej aromatem.

Parzenie herbatki ziołowej

Najlepszą i najbardziej aromatyczną herbatę otrzymacie używając świeżych liści melisy. Jeśli jednak nie macie ich do dyspozycji, można zaopatrzyć się w herbatę w torebkach lub herbatę z suszonych liści. Będzie ona smaczna i aromatyczna, choć z pewnością mniej, niż herbata zaparzana ze wspomnianych już świeżych liści.

O ile dysponujemy herbatą w torebkach, zaparzanie nie przysporzy nam żadnych trudności, ani wątpliwości; wystarczy postępować zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu. Jeśli zaparzamy herbatę ze świeżych liści, wówczas do sporządzenia szklanki melisy potrzebna jest łyżka liści, które należy lekko poszarpać. Liście zalewa się wrzącą wodą i zaparza pod przykryciem przez kwadrans. Tak zaparzoną melisę pije się w ilości dwóch do trzech filiżanek na dzień.

Dawkowanie ziół

Dla najlepszych efektów kosmetycznych i zdrowotnych poleca się regularne picie naparów z melisy. Herbatę najczęściej wypija się kilka razy dziennie po jednej filiżance. Najczęściej są to 3 filiżanki, co jest wystarczającą ilością, by dość szybko poczuć pozytywne efekty kuracji melisą. Ten pyszny napar pozytywnie wpłynie na organizm, jednocześnie dobrze smakując.

Będąc w ciąży nie trzeba rezygnować z picia ulubionego naparu. Najlepiej ograniczyć spożycie do 2 filiżanek dziennie, jeśli organizm nie wykazuje żadnych niekorzystnych objawów. Warto też zawsze w takiej sytuacji zwrócić się o poradę do lekarza prowadzącego. Najlepszą herbatą jest ta, która parzona jest nie z torebki, a z liści.

Przeciwwskazania

Łagodna i delikatna herbatka z melisy jest napojem bezpiecznym dla zdrowia. Z tego powodu mogą pić ją wszyscy, włączając w to i kobiety w ciąży. Jednak podobnie jak i w przypadku innych produktów należy zachować ostrożność przy spożyciu. Wiąże się to z tym, iż melisa może powodować alergię, przez co odradza się jej stosowanie alergikom. Jeśli jednak macie pewność, iż nie należycie do grupy ryzyka, możecie pić napar śmiało i delektować się jego smakiem oraz korzystać z dobrodziejstw.

W przypadku małych dzieci, melisę można podawać dzieciom od 3 roku życia, jednak powinno zostać to uprzednio skonsultowane z lekarzem pediatrą, który oceni potrzebę podawania melisy oraz bezpieczeństwo wprowadzenia tego napoju do diety dziecka.

---